Zaadbalkanker is een kanker die alleen bij mannen voorkomt. Jaarlijks krijgen ongeveer 850 mannen deze diagnose. Vooral jonge mannen zijn patiënt. De symptomen zijn vaak wel duidelijk, maar in dit artikel lees je er toch meer over. Ook ontdek je welke behandelingen er mogelijk zijn. Leven met kanker: zaadbalkanker.
Typen zaadbalkanker
In 2020 kregen ruim 850 Nederlandse mannen te horen dat ze zaadbalkanker hadden. In 2010 waren dit nog 535 mannen. Het aantal patiënten is hiermee wat gegroeid. Dit heeft waarschijnlijk met de groeiende bevolking te maken.
De meeste patiënten zijn tussen de 15 en 40 jaar oud. Van zaadbalkanker zijn er drie typen bekend: seminomen, non-seminomen (of niet-seminomen) én combinaties van een seminoom en een nonseminoom. Hieronder de vormen van zaadbalkanker apart besproken.
Seminomen
Deze vorm van kanker ontstaat in de zaadproducerende cellen van de zaadbal. Deze kanker komt het meest voor bij mannen tussen de 30 en 50 jaar, en meer dan de helft van alle zaadbalkankers bestaat uit deze vorm van kanker.
Non-seminomen
Deze vorm van kanker komt minder vaak voor en ontstaat vanuit cellen die uit allerlei celtypen bestaan.
Oorzaak zaadbalkanker
Wat is de oorzaak van zaadbalkanker? Wanneer bij een jongensbaby de zaadbal niet helemaal indaalt dan ontstaat er later meer kans op het ontwikkelen van zaadbalkanker. Dit laten de cijfers duidelijk zien.
Een andere oorzaak is erfelijkheid, maar hier is niet met 100% zekerheid iets over te zeggen. Daarom wordt hier nog onderzoek naar gedaan.
Daarnaast geeft een verschrompelde testikel meer risico op het ontstaan van deze vorm van kanker.
Erfelijkheid speelt ook een rol bij het krijgen van zaadbalkanker. Hier wordt nog veel onderzoek naar verricht.
Mannen met een verschrompelde testikel lopen meer risico op deze vorm van kanker. Soms ontstaat er een verdraaiing van de zaadbal. Binnen 6 uur moet de zaadbal teruggedraaid worden om ervoor te zorgen dat zuurstof het weefsel kan bereiken. Soms moeten de teelbal operatief worden verwijderd. Bij een verdraaiing van de zaadbal is het risico op het ontstaan van zaadbalkanker verhoogd.
Kan gebruik van wiet zaadbalkanker veroorzaken?
Mannen die langdurig wiet of hasj gebruiken hebben een verhoogd risico op zaadbalkanker. Dit is geen fabel maar klopt echt.
Lezen: boeken over kanker
Symptomen van deze kankersoort
Zaadbalkanker kenmerkt zich door verschillende symptomen. Als eerste kan de zaadbal in omvang toenemen. Vaak merkt de man dit wel, maar denkt aan een onschuldig iets. Iedere verandering aan de zaadbal zou wel onderzocht moeten worden.
Er kan ook een knobbel op de zaadbal ontstaan. De man merkt vaak een vervelend gevoel rond de testikels, of in de onderbuik. Ook kan het voorkomen dat er een klein wondje op het geslachtsorgaan zit. Dit wondje wil niet genezen.
Hieronder nog eens de symptomen van zaadbalkanker op een rij:
- Groter wordende zaadbal
- Een of meerdere knobbels
- Een vervelend gevoel rond de testikels of in de onderbuik
- Een wondje dat niet wil genezen
- Buikpijn of rugpijn (bij uitzaaiingen)
- Kortademigheid of pijn op de borst (bij uitzaaiingen)
Aan de hand van bovenstaande symptomen kan de arts vaak al een diagnose stellen, maar aanvullend onderzoek is toch nodig. Soms wordt zaadbalkanker per ongeluk ontdekt, omdat de man met andere klachten bij de arts terecht komt. Het kan ook zomaar om uitzaaiingen gaan.
Het onderzoek (diagnose stellen)
Het is belangrijk om zo snel mogelijk een diagnose te stellen. Hoe eerder dit gebeurt hoe beter de prognose. Allereerst vindt er een lichamelijk onderzoek plaats. De huisarts zal doorverwijzen naar de uroloog. Deze maakt een echografie van de balzak en de buik. Ook bloedonderzoek is vaak nodig.
Daarnaast zal de uroloog weefsel middels een operatie wegnemen. Dit weefsel wordt in het laboratorium onderzocht op de aanwezigheid van kankercellen. Overige onderzoeken zijn een CT-scan of MRI-scan.
Behandeling van zaadbalkanker
Wanneer de behandeling vroeg start is het mogelijk om volledig van zaadbalkanker te genezen. In een vroeg stadium zal de arts meestal voor bestraling kiezen. Bij uitwendige bestraling wordt een elektronenstraling opgewekt. Deze wordt op de tumor gericht, waarbij de straling schade aanricht bij de kankercellen.
Kankercellen kunnen zich niet makkelijk herstellen en zullen door een behandeling met bestraling (grotendeels) afsterven. Gezonde omliggende cellen worden ook aangetast. Maar zullen sneller weer herstellen. Houd er rekening mee dat er door bestraling wat bijwerkingen ontstaan. Dit zijn vaak vermoeidheid, minder eetlust, misselijkheid en haaruitval.
Behandeling middels een chemokuur
Het is ook mogelijk om middels een chemokuur te behandelen. Dit gebeurt vooral bij seminomen in een later stadium. Een chemokuur bestaat uit chemisch bewerkte medicijnen die in een serie worden toegediend. Met een chemokuur is het mogelijk om kankercellen te vergiftigen. Deze gaan dan ten onder.
Een chemokuur tast ook gezonde cellen aan, maar deze gezonde cellen kunnen. Ook een chemokuur heeft een aantal bijwerkingen: vermoeidheid, minder eetlust, misselijkheid en haaruitval.
Behandeling bij niet-senimoon
De behandeling is afhankelijk van het type kanker. Bij niet-seminoom in een vroeg stadium wordt er niks gedaan, alleen regelmatige controle.
Bij niet-seminoom in een later stadium vindt er een operatie plaats, gevolgd door een chemokuur. Bij een operatie wordt de zaadbal verwijderd. Het weefsel wordt grondig gecontroleerd op de aanwezigheid van tumoren. De arts bespreekt vooraf welke behandeling hij toepast.
Leven met zaadbalkanker: over de prognose
Je wil vast weten wat de prognose van zaadbalkanker is. Over het algemeen is de prognose goed. Hierbij kijk je naar de vijfjaarsoverleving. Dit zijn het aantal patiënten dat vijf jaar na de diagnose en een juiste behandeling nog in leven is.
Seminomen
- Bij tijdige ontdekking: 95%
- Bij een vergevorderd stadium: 70-85%
Non-seminomen
- Bij tijdige ontdekking: 80%
- Bij een vergevorderd stadium: 50-98%
Let op: de cijfers zijn gemiddelden, het is niet de bedoeling dat je hieraan vasthoudt. De behandelde arts kan meer over de prognose vertellen.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique