Het syndroom van Korsakov staat ook bekend onder de naam ziekte van Korsakov. Het gaat hier om een psychiatrisch ziektebeeld met verschillende symptomen. De oorzaak is een gebrek aan vitamine B. Soms gaat deze ziekte gepaard met polyneuritis. Lees meer over de syndroom van Korsakov oorzaken, symptomen en behandeling.
In het kort
- Het syndroom van Korsakov komt vaker bij overmatig alcoholgebruik voor
- Soms is er een andere onderliggende oorzaak
- Er is sprake van een geheugenstoornis, maar ook van andere symptomen
Omschrijving syndroom van Korsakov
Deze ziekte is vernoemd naar de Russische arts Sergej Korsakov, die leefde van 1854 tot 1900. Deze arts/ psychiater beschreef de symptomen voor het eerst in het jaar 1887. Hij merkte op dat het hier om een geheugenstoornis zonder dementie gaat. Het syndroom van Korsakov wordt vaak in verband gebracht met overmatig alcoholgebruik. Toch kan het ook om een andere oorzaak gaan.
Naast het syndroom van Korsakov spreken we ook wel over de ziekte van Korsakov. Een ander synoniem is het Korsakov syndroom.
Oorzaken syndroom van Korsakov
Het syndroom wordt veroorzaakt door een gebrek aan vitamine B, in dit geval vitamine B1. Vaak ontstaat het als gevolg van overmatig alcoholmisbruik. Vooral chronisch alcoholmisbruik kan leiden tot een ernstig vitamine B1 tekort. Dit komt omdat deze vitamine nodig is bij de afbraak van alcohol.
Zelden is er sprake van een ernstig vitamine B tekort door ondervoeding. Mocht dit wel het geval zijn, dan kan dit ook het syndroom van Korsakov veroorzaken.
Het nut van vitamine B1
Vitamine B1 wordt ook wel thiamine genoemd. Dit is een in water oplosbare vitamine. Het speelt een belangrijke rol bij de koolhydraatstofwisseling en de energieproductie. Ook is het belangrijk bij de geleiding van zenuwimpulsen. Een tekort aan vitamine B1 veroorzaakt verschillende symptomen zoals misselijkheid, gewichtsverlies en een gebrek aan eetlust. Er treden ook problemen aan het hartvaatstelsel op.
Symptomen syndroom van Korsakov
Wie te maken heeft met het syndroom van Korsakov, vertoont een aantal typische symptomen:
- Geheugenstoornis
- Afvlakking van de gevoelsbeleving
- Soms hersenbeschadiging
De verschijnselen kunnen geleidelijk optreden, of plotseling ontstaan. In het laatste geval gebeurt dit na een aanval van delirium tremens. Dit zijn ontwenningsverschijnselen na het stoppen met alcohol drinken.
Bijkomende symptomen van overmatig alcoholgebruik zijn leverfunctiestoornissen en hart- en vaatziekten. Het syndroom van Korsakov gaat nogal eens gepaard met polyneuritis, ook wel polyneuropathie genoemd. Hierbij treden de volgende symptomen op:
- Evenwichtsstoornissen
- Prikkelingen en tintelingen
- Doof gevoel
- Krampen
- Spierzwakte
- Geheugenverlies en ontkenning
Opvallend bij het Korsakov syndroom is het geheugenverlies. Dit komt omdat het gedeelte van de hersenen waarin het geheugen ligt, wordt aangetast door een slecht werkend geheugen. Hierdoor kan de patiënt zich moeilijk dingen herinneren. Ook ontstaan er leerproblemen of problemen met het onthouden van zaken. Er vallen als het ware gaten in het geheugen. Dit probeert de patiënt op te vullen met fantasieverhalen. Dit gebeurt niet bewust: het is een overlevingsmechanisme om zich dingen te blijven herinneren (wat niet lukt).
Juist door geheugenproblemen ontstaat er vaker faalangst. Iemand met het syndroom van Korsakov zal de symptomen ontkennen, vooral wanneer deze ontstaan door overmatig alcoholgebruik.
De ziekte van Wernicke
Het Korsakov syndroom kan gepaard gaan met oogspierverlamming. Ook treden er stoornissen van de kleine hersenen op. In dit geval spreken we niet meer aan het Korsakov syndroom maar de ziekte van Wernicke. Deze ziekte kan ook ontstaan na ernstig schedelletsel.
Behandeling van de ziekte van Korsakov
Behandeling is betrekkelijk eenvoudig. Het gebrek aan thiamine moet worden aangevuld. Dit kan middels gezonde voeding of aanvulling via vitamine B preparaten. Een evenwichtige voeding is belangrijk, maar vitamine B pillen kunnen tekorten sneller aanvullen.
Bij een ernstig tekort zal de arts een vitamine B injectie toedienen. Deze wordt direct in de bloedbaan opgenomen, en zorgt voor een betere verwerking.
Een goede begeleiding is belangrijk. Dit is al helemaal van toepassing bij overmatig gebruik van alcohol. Het is vaak moeilijk om hier vanaf te komen. Toch is dit nodig om herhaling te voorkomen. Begeleiding vindt plaats in een GGZ instelling of verpleeghuis. Hier wordt een combinatie van verschillende therapieën aangeboden, ook gericht op het leren omgaan met de ziekte.
Prognose en herstel
De ziekte van Korsakov is niet progressief. Dit betekent dat deze niet uit zichzelf geneest, maar op hetzelfde niveau blijft. Met een goede behandeling is herstel mogelijk. Er moet echter wel vermeld worden dat beschadigde hersencellen niet terugkomen. Dit kan bepaalde beperken met zich meebrengen. Juist daarom is een goede begeleiding belangrijk.
Blijft het belangrijk om het ontstaan van het Korsakov syndroom te voorkomen. Bij vitamine B tekorten moeten deze zo snel mogelijk worden aangevuld. Probleem is dat mensen met overmatig alcoholgebruik dit vaak ontkennen, of niet aan behandeling willen denken. Gedwongen behandeling is niet mogelijk, uitzonderingen daargelaten.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique