Het syndroom van Costen veroorzaakt eenzijdige pijn in het kaakgewricht. Verder komt er ook pijn in de bovenkaak en de slaapstreek voor. De oorzaak ligt in een verkeerd gebruik van de kaken, maar deze aandoening kan ook op een andere manier ontstaan. Ontdek de meest bekende oorzaken en welke symptomen hierbij horen. Met uitleg over behandelmethoden.
In het kort
- Het syndroom van Costen is een pijnlijke aandoening van het kaakgewricht
- Het komt vaker bij mannen dan vrouwen voor, vooral in de leeftijd 20 – 45 jaar
- Met de juiste behandeling verdwijnen de pijnklachten volledig
Oral-B Pro 3 – 3000
Met verbeterde 360° poetsdrukcontrole
Omschrijving syndroom van Costen
Het syndroom van Costen is vernoemd naar de Amerikaanse KNO arts JB Costen (1895 – 1962). Deze aandoening staat ook wel bekend onder de naam temporomandibulaire dysfunctie, afgekort tot TMD. Een andere benaming is het temporomandibulair syndroom. Het gaat om een dysfunctie van het kaakgewricht met hoofdzakelijk pijn als gevolg.
Bij wie komt het voor?
Deze dysfunctie van de kaak komt vaker bij vrouwen dan bij mannen voor. Het zijn voornamelijk vrouwen tussen de 20 en 45 jaar die dit krijgen. Een ruwe schatting laat zien dat 9 tot 10% van de bevolking hier last van heeft. In ontwikkelingslanden komt het minder vaak voor, waarschijnlijk vanwege andere leef- en voedingsgewoonten.
Oorzaken: onjuist kaakgebruik
Het syndroom van Costen komt vooral bij jonge vrouwen voor, maar iedereen kan ermee te maken krijgen. Het kaakgewricht verbindt de onderkaak met de bovenkaak. Alleen de onderkaak kan bewegen. De gewrichten van het kaakgewricht zijn zeer flexibel. Hierdoor kan de kaak zowel naar boven/ beneden als naar links/ rechts bewegen. Ook kan de onderkaak ten opzichte van de bovenkaak naar voren worden geduwd.
De oorzaak is verkeerd gebruik van de kaken. Het kan gaan om een slechte sluiting van de kaken, maar ook verkeerd gebruik tijdens het spreken of eten. Helaas zijn we ons niet altijd bewust van het onjuist gebruik van het kaakgewricht. Veel voorkomende oorzaken:
- Overmatig op kauwgom kauwen
- Kaakklemmen (vaak in de slaap)
- Tandenknarsen (veelal tijdens de slaap)
- Nagelbijten
- Het kauwen op potloden of andere voorwerpen
Soms ontstaat deze kaakaandoening door een whiplash (ongeval waarbij het hoofd een slinger naar voren maakt).
Belangrijkste symptomen en kenmerken
Bij het syndroom van Costen is er sprake van een dysfunctie van de kaakspieren. Dit betekent dat de spieren niet meer goed kunnen werken. Het bekendste symptoom is pijn in de onderkaak. Deze pijn is soms continu aanwezig en verergert vaak tijdens gebruik van de kaak. Andere symptomen zijn:
- Knappend geluid
- Kraken van de kaak
- Tandpijn
- Mond kan beperkt open
- Soms oorpijn of oorsuizen
- Zenuwpijn in het gezicht
- Hoofdpijn
- Evenwichtsstoornis
- Pijn in de nek of rug
- Duizeligheid
- Vermoeidheid
De bewegingen van de kaak zijn soms beperkt. In veel gevallen gaat het kauwen gepaard met een knapperd of krakend geluid. Dit geluid is vooral voor de patiënt zelf hoorbaar. Soms horen ook anderen dit geluid.
Is het ernstig?
In veel gevallen verdwijnen de klachten vanzelf, mits er een periode van rust wordt genomen. Het syndroom van Costen kan echter ook blijvende schade aan het gebit veroorzaken. Soms is er zoveel pijn aanwezig, dat de patiënt niet of nauwelijks wil eten. Door voedingstekorten ontstaat er algehele zwakte, met mogelijk ziekte tot gevolg. Het komt echter zelden voor dat deze aandoening zulke vergaande gevolgen heeft.
Wat je zelf kunt doen
Het is belangrijk om het kaakgewricht tijdelijk te ontzien. Dit betekent geen kauwgom kauwen en stoppen met nagelbijten of op voorwerpen bijten. Bij tandenknarsen (bruxisme) helpt een speciaal bitje. Deze gebitsbeschermer wordt door de tandarts op maat gemaakt. Een voordelige oplossing is het zelf bestellen van een knarsbitje en deze op maat maken. Dit gebeurt met behulp van kokend water.
Bestel een knarsbitje met duidelijke handleiding
Behandeling van kaakklemmen
Kaakklemmen moet niet verward worden met tandenknarsen. Bij kaakklemmen worden de kaken krachtig op elkaar geklemd. Vaak gebeurt dit tijdens de slaap, maar soms ook overdag. Bij kaakklemmen ontstaan er symptomen als pijn aan het kaakgewricht, hoofdpijn, nekpijn en duizeligheid. De kauwspieren voelen gespannen aan. In sommige gevallen ontstaat er ernstige schade aan het gebit. Daarnaast is er sprake van moeite met kauwen of het openen van de mond
Behandeling van kaakklemmen gebeurt middels het wegnemen van de verhoogde spanning in de kaak. Dit kan met speciale technieken om de spieren rond de kaak aan te pakken.
Pijnstillers en ontstekingsremmers
Warmte kan de pijn verlichten. Bij aanhoudende pijn helpen pijnstillers. Hierbij wordt eerst gekozen voor paracetamol: de lichtste pijnstiller. Een NSAID zoals ibuprofen werkt niet alleen pijnstillend maar ook ontstekingsremmend.
Mochten deze pijnstillers niet helpen, dan kan de huisarts een zwaardere pijnstiller voorschrijven. Helaas hebben deze ook meer bijwerkingen. Bij ernstige pijn zal de huisarts een ontstekingsremmend middel in het gewricht inspuiten.
Mogelijk sluiten de kaken niet goed op elkaar door een scheef of slecht gebit. In dit geval bestaat behandeling uit correctie van het gebit. Dit gebeurt bij de tandarts of orthodontist (dragen van een beugel).
Kaaktherapie: oefeningen voor de kaak
Bepaalde oefeningen kunnen het gebruik van de kaken verbeteren. Dit wordt ook wel kaaktherapie genoemd. De kaaktherapeut verricht een uitgebreid onderzoek en brengt de problemen in kaart. Hierna start de behandeling. Deze bestaat uit zachte manuele technieken. De patiënt krijgt ook altijd oefeningen voor thuis. Met een goede behandeling en begeleiding is volledig herstel mogelijk.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique