Ontkalking van botten treedt vaker bij oudere mensen op en is dan ook een onderdeel van het ouderdomsproces. Ernstige botontkalking wordt osteoporose genoemd. Hierbij is de kans op botbreuken groter. Een gezonde levensstijl en voldoende beweging zorgt ervoor dat botten sterker blijven. Voor mensen vanaf 50 jaar is het belangrijk om op botontkalking te testen.
In het kort
- Lichte ontkalking van de botten geeft geen klachten
- Ernstige botontkalking of osteoporose geeft een verhoogd risico op botbreuken
- Behandeling bestaat uit een gezonde levensstijl en het toedienen van medicatie
Omschrijving ontkalking van botten
Botontkalking is een normaal ouderdomsverschijnselen. Het komt voornamelijk bij personen vanaf 50 jaar oud voor. Ontkalking van de botten is niet altijd op te merken, totdat iemand een bot breekt. Vaak blijkt er dan sprake van ernstige botontkalking oftewel osteoporose.
Anatomie van het bot en ontkalking
Het bot bestaat uit verschillende materialen waaronder collageen en calciumfosfaat. Dit laatste is een natuurlijk zout dat we via de voeding binnenkrijgen (zuivel en groenten). Beenweefsel bestaat voor het grootste gedeelte uit calciumfosfaat. Vanaf het 40e levensjaar vindt er meer afbraak van het bot plaats. Dit is vooral leeftijdsgebonden, en komt vaker voor bij vrouwen na de menopauze. Dit heeft te maken met een afname van het hormoon oestrogeen.
Oorzaken botontkalking en osteoporose
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen normale ontkalking van de botten en osteoporose. Alleen bij osteoporose is er sprake van een sterke botontkalking. Oorzaken van een sterke botontkalking zijn:
- Het bereiken van de menopauze
- Weinig lichaamsbeweging
- Roken en meer dan 3 glazen alcohol per dag
- Erfelijke aanleg
- Ondergewicht
- Tekort aan vitamine D en calcium
- Botbreuken na het 50e levensjaar
Soms is de oorzaak in een nierziekte of leverziekte te vinden. Ook bepaalde geneesmiddelen zoals antidepressiva kunnen osteoporose veroorzaken.
Symptomen en klachten ontkalking van botten
Een ontkalking van de botten wordt vaak niet opgemerkt. Er zijn geen pijnklachten aanwezig. Door verzwakking van de botten kunnen de wervels wat inzakken. Dit kan wel wat klachten met zich meebrengen. Mogelijke symptomen zijn:
- Continu aanwezige botpijn
- Aanhoudende rugpijn
- Verhoogd calciumgehalte in de urine en het bloed
Dit laatste kan opgemerkt worden tijdens een urineonderzoek of bloedtest. De eerste symptomen van botontkalking ontstaan vaak pas na een botbreuk. Vanaf dan is het risico op een nieuwe botbreuk verhoogd. Vaak is dan te zien dat de patiënt meerdere malen te maken krijgt met botbreuken. Vervelend, omdat het herstel op oudere leeftijd een stuk langer duurt.
Door immobiliteit is er ook een groter risico op valpartijen. Osteoporose patiënten zullen over het algemeen voorzichtiger lopen en soms bang zijn om zich in het openbaar te begeven. Botontkalking of osteoporose kan op den duur ook psychische klachten met zich meebrengen.
Osteoporose testen
Bij een botbreuk na het 50e levensjaar is de kans op osteoporose groot. Het is daarom belangrijk om te testen op botontkalking. Het onderzoek bestaat uit een lichamelijk onderzoek en meting van de botdichtheid. Hierbij wordt naar de kalkhoudendheid van de ruggenwervels en heupen gekeken. Bij constatering van osteoporose volgt er vaak een bloedonderzoek. Dit onderzoek is nodig om het gehalte vitamine D en calcium te bepalen. Ook kan hiermee de oorzaak van osteoporose worden opgespoord. Het is helaas echter niet altijd mogelijk om de oorzaak vast te stellen.
Behandeling van lichte ontkalking van de botten
Mensen met een lichte ontkalking van botten hebben dit vaak niet in de gaten. Daarom is het belangrijk om tot het 35e levensjaar voldoende calcium, vitamine D, vitamine K en magnesium in te nemen. Het liefst via de voeding, maar dit kan en mag ook via voedingssupplementen. Vooral vrouwen hebben vaak een vitamine D tekort, Het advies is om (tijdelijk) 50 milligram vitamine D per dag in te nemen. Dit zorgt voor een betere opname van calcium.
Het is raadzaam om dit eerst met de huisarts te bespreken. In andere gevallen is het belangrijk om goed de gebruiksaanwijzing op of in de verpakking te lezen en op te volgen. Botten groeien tegen de druk in. Dit betekent dat beweging ze sterker maakt. Vooral mensen met een zittend beroep of levensstijl doen er goed aan om dagelijks te bewegen. Minimaal een half uur per dag lopen, rennen fietsen of iets anders: zolang de botten naar belast worden. Hiermee blijven de botten gezond en sterk. Dit is ook aan te raden voor mensen met lichte botontkalking.
Ook is het belangrijk om roken en alcohol zoveel mogelijk te vermijden.
Behandeling en herstel osteoporose (sterke botontkalking)
Alleen bij sterke botontkalking vindt er een behandeling plaats. Bepaalde medicatie kan de botafbraak remmen. Ook kan behandeld worden met bij schildklierhormonen. Deze stimuleren de botaanmaak. Behandeling met schildklierhormonen vindt alleen plaats bij ernstige osteoporose. Hierbij moet sprake zijn van minimaal 2 botbreuken of wervelbreuken.
De arts zal altijd adviseren om calcium en vitamine D in te nemen.
Middels fysiotherapie of Mensendieck wordt de patiënt geholpen om te bewegen. Hierbij is het doel om pijnklachten weg te nemen of om pijnloos te kunnen bewegen. Bij ernstige pijnklachten schrijft de arts pijnstillende medicatie voor.
Drie tot vijf jaar na de start van de behandeling neemt de kans op nieuwe botbreuken af. Na 5 jaar zal de arts de botdichtheid opnieuw meten. Bekeken wordt of de medicatie achterwege kan blijven.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique