Oestrogeen hormoon of oestrogenen is een hormoon dat je voornamelijk tijdens de zwangerschap aanmaakt. Toch speelt het gedurende je hele leven een belangrijke rol. Misschien wist je het nog niet maar ook mannen hebben een kleine hoeveelheid oestrogeen in hun bloed. Dit hormoon komt naar voren bij de vruchtbaarheid en zwangerschap, maar ook bij de stevigheid van de botten. Een tekort of een teveel aan oestrogenen levert klachten op.
Oestrogeen of estrogeen hormoon
Bijna iedereen kent het oestrogeen hormoon: iets dat we voornamelijk in verband brengen met de vruchtbaarheid en de zwangerschap. Toch komt dit hormoon niet alleen bij vruchtbare of zwangere vrouwen voor maar ook bij kinderen, pubers, vrouwen tijdens en na de overgang en zelfs bij mannen.
Productie van het hormoon
Oestrogene hormonen bestaan voornamelijk uit oestradiol, oestriol en oestron.
Oestradiol komt het meest voor als oestrogeen hormoon. Het speelt een rol bij de vruchtbaarheid en voortplanting maar bepaalt ook de botdichtheid. Een tekort aan oestradiol heeft invloed op de ovulatie en uit zich in een tekort aan het luteïniserend hormoon of het follikel stimulerend hormoon. Oestrogeenproducerende tumoren bevatten een hoog niveau oestradiol.
Oestriol komt voornamelijk in de zwangerschap voor. Het wordt aangemaakt in de eierstokken vanuit een steroïde. Dit hormoon wordt vaak voorgeschreven bij een blaasontsteking of bij overgangsklachten.
Oestron is het oestrogene hormoon dat tijdens de vruchtbare jaren het minst voorkomt. Na de menopauze komt dit hormoon meer voor in vergelijking met de andere oestrogene hormonen. Oestron wordt geproduceerd door de follikels tijdens hun groeifase.
Oestrogene hormonen worden in verschillende delen van het lichaam aangemaakt. Dit zijn onder andere in de eierstokken, de bijnierschors, de placenta tijdens de zwangerschap en de testikels bij mannen.
Oestrogeenspiegel hoog en laag
De oestrogeenspiegel (hoeveelheid oestrogeen in het bloed) is niet continue hetzelfde. Bij mannen is de oestrogeenproductie van nature erg laag maar kan hoger worden wanneer het hormoon testosteron erg weinig wordt aangemaakt.
Testosteron wordt vanaf het 25e levensjaar steeds minder aangemaakt. Rond het 50e levensjaar kan het hormoon toestroom gaan overheersen. Dit zorgt voor afname van spieren en het opslaan van meer buikvet. Vandaar dat mannen vanaf 50 jaar ook sneller een buikje ontwikkelen.
Oestrogeen hormoon bij vrouwen
Bij vrouwen is het hormoon oestrogeen ook altijd aanwezig. Kinderen hebben een laag niveau oestrogeen. Net voor de puberteit neemt de productie toe om tijdens de puberteit een piek te vormen. In de volwassen jaren is er weer een daling te zien, gelijk aan die van vlak voor de puberteit.
Maandelijks schommelt de oestrogeenspiegel onder invloed van hormonen uit de hypofyse. Gedurende de zwangerschap stijgt de oestrogeenspiegel enorm.
Tijdens de menopauze daalt het oestrogeen hormoon. De postmenopauze oftewel de periode na de menopauze laat een nog sterkere daling zien. De oestrogeenspiegel wordt soms zelfs nog lager dan tijdens de kinderjaren. Hierdoor komt botontkalking veel voor bij vrouwen na de menopauze: oestrogeen is namelijk verantwoordelijk voor de botdichtheid. Vaak wordt dan een oestrogeen supplement voorgeschreven.
Functie van het hormoon oestrogeen
Het oestrogeen hormoon speelt voornamelijk een rol bij de ontwikkeling van de geslachtskenmerken en bij de vruchtbaarheid. Tijdens de puberteit neemt de oestrogeenproductie toe, waardoor de lengtegroei ook toeneemt.
Wanneer de lengtegroei voltooid is zorgt het oestrogeen hormoon ervoor dat de groeischijven verkalken. Daarnaast zorgt oestrogeen voor de ontwikkeling van de borsten. Ook de geslachtsorganen veranderen.
In de menstruele cyclus speelt oestrogeen vooral een rol tijdens de eerste helft van de cyclus. Onder invloed van dit hormoon vindt opbouw van het baarmoederslijmvlies plaats. Dit is nodig om de innesteling van een bevruchte eicel mogelijk te maken. Halverwege de cyclus is er een duidelijk piek in de oestrogeenspiegel, waardoor de eisprong plaatsvindt. Daarna daalt het niveau weer.
Dit gebeurt er tijdens de zwangerschap
Tijdens de zwangerschap wordt er tot wel duizend keer zoveel oestrogeen hormonen geproduceerd, voornamelijk oestriol. Dit wordt vanuit de placenta aangemaakt en afgegeven aan het bloed. Dit hormoon moet ervoor zorgen dat de eierstokken op non-actief staan. Ook groeien de borsten en de baarmoeder onder invloed van dit hormoon.
Tekort aan oestrogeen
Een tekort aan oestrogeen, hoe ernstig is dat? Vrouwen die een tekort aan oestrogeen hebben worden moeilijk zwanger doordat er (bijna) geen eisprong plaatsvindt. De menstruatie blijft hierdoor vaker uit. Bovendien zorgt een tekort voor haaruitval en kan het botontkalking (osteoporose) veroorzaken.
Een tekort aan oestrogeen zorgt ook voor minder goed presterende hersenen. Daarnaast kan het tekort aan oestrogeen voor een ontregelde bloeddruk zorgen.
Wat is hier de oorzaak van? Een tekort aan oestrogeen ontstaat soms door langdurige stress, een te laag vetpercentage en ongezonde leefgewoonten.
Teveel aan oestrogeen
Je zou het niet denken maar sommige mensen hebben juist een teveel aan oestrogeen. Een te hoog oestrogeengehalte zorgt voor extra vetopslag. Vet produceert ook weer oestrogeen met nog meer vetopslag als gevolg. Te veel oestrogeen verhoogt het risico op hart- en vaatziekten en op kanker.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique