Nierkanker treft jaarlijks meer dan 2600 mensen. Er zijn twee typen nierkanker. Een van de bekendste oorzaken van nierkanker is asbest, maar ook andere factoren kunnen een rol spelen. Hoe herken je deze vorm van kanker, wat is de behandelmethode en de prognose? Leven met nierkanker, in dit artikel lees je er meer over.
Cijfers over nierkanker
In 2010 kregen jaarlijks 1700 Nederlanders met nierkanker te maken. Deze cijfers zijn gestegen, in 2020 zijn dit ongeveer 2600 mensen per jaar. De stijgende cijfers hebben niet alleen met de oorzaak te maken maar vooral met de groeiende bevolking.
Opvallend is dat nierkanker vaker bij mannen dan bij vrouwen voorkomt. Van alle nierkanker patiënten is ongeveer 65% man en 35% vrouw. Tussen de 55 en 75 jaar komt nierkanker het meest voor.
Twee typen nierkanker
Er zijn twee vormen van nierkanker. Niercelkanker komt het vaakst voor. De Wilms-tumor zie je eigenlijk alleen bij kinderen.
In 90-95% van de gevallen gaat het om niercelkanker. De ongeremde celdeling begint in de nieren. In 5-10% van de gevallen is er sprake van kanker aan het slijmvlies van het nierbekken.
Een Wilms-tumor noem je ook wel neefroblastroom. Dit is een type nierkanker die je alleen bij kinderen tegenkomt. Er zit dan een kwaadaardige tumor in een of beide nieren. Vaak treedt dit in de eerste vijf levensjaren op. Helaas groeit deze tumor snel en kan uitzaaien naar andere organen.
Oorzaak nierkanker
Wat zijn de oorzaken van nierkanker? Een klein gedeelte heeft een erfelijke oorzaak. Dit komt bij minder dan 5% van de patiënten voor. Wanneer niercelkanker bij meerdere personen in de familie voorkomt dan is het belangrijk om rekening te houden met erfelijke aanleg. Maar ook wanneer dit op jonge leeftijd ontstaat dan zou het om een erfelijke vorm kunnen gaan.
Een andere oorzaak voor nierkanker is roken. Rokers hebben 2-3 keer een hoger risico op het krijgen van nierkanker dan mensen die niet roken. Verder is asbest een risicofactor. Vroeger kwamen mensen veel in contact met asbest, tegenwoordig is dit bijna niet meer zo.
De oorzaak van het Wilms-tumor is niet altijd bekend. Mogelijk kan het om erfelijke aanleg gaan, maar ook andere oorzaken spelen mee. Het is vaak heel lastig om de exacte oorzaak te achterhalen.
Symptomen, wat zijn de meest voorkomende klachten?
Bij nierkanker treden er een aantal symptomen op. Vaak gaat het om bloed in de urine. Bij sommige patiënten is de bloed zo weinig aanwezig dat dit nauwelijks wordt opgemerkt. Bij anderen is de urine donkerrood van kleur.
Koorts kan ook optreden. Patiënten met nierkanker hebben plotselinge koorts zonder dat hier een duidelijke reden voor is. Ook pijn in de zij komt redelijk vaak voor. Hieronder de symptomen van nierkanker op een rij:
- Bloed bij de urine
- Onverklaarbare koorts
- Pijn in de zij
- Een dikke buik
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Bloedarmoede
- Langdurige vermoeidheid
Sommige patiënten hebben helemaal geen klachten. Of alleen vage klachten, waardoor niet duidelijk is wat er aan de hand is. Een aantal patiënten heeft al lange tijd last van vermoeidheid of een onfit gevoel. Ook hierbij is het heel lastig om de oorzaak te achterhalen.
Sommige patiënten komen bij de huisarts terecht omdat ze een knobbeltje of gezwel in de buik opmerken. Of omdat de bloeddruk ineens hoger is. Want door nierkanker kan de bloeddruk stijgen of het aantal rode bloedcellen neemt toe.
Een diagnose stellen
Bij klachten aan de nieren zal de huisarts vaak doorverwijzen naar het ziekenhuis. Middels bloed- en urineonderzoek kan bekeken worden hoe goed de nieren werken. Maar ook over bloed in de urine zit. Bepaalde stoffen in het bloed kunnen duiden op de aanwezigheid van een tumor.
Een echografie laat zien hoe de nier eruitziet. Middels een echo kan de specialist bekijken of er een tumor in de nier zit. Wanneer er een tumor aanwezig is wil dit niet zeggen dat deze ook kwaadaardig is. Verder onderzoek moet dit uitwijzen.
Soms is aanvullend onderzoek nodig. Bijvoorbeeld het maken van een röntgenfoto. Hiermee kunnen uitzaaiingen aangetoond worden. Ook een CT-scan kan meer over nierkanker vertellen. Bijvoorbeeld waar de tumor zich precies bevindt en hoe groot deze is. Maar ook of er uitzaaiingen zijn. Als laatste is er nog de MRI-scan. Hierbij is de tumor goed in beeld te brengen.
De arts kan ook een nierbiopsie maken. Hierbij wordt eerder een klein stukje weefsel uit de niertumor gehaald. Vervolgens wordt dit in het laboratorium onderzocht. Zo weet de arts of het om een goedaardige of kwaadaardige tumor gaat.
Behandeling van nierkanker
Nierkanker kan op verschillende manieren behandeld worden. Als eerste is er immunotherapie. De patiënt krijgt afweerstoffen toegediend die de eigen afweer tegen de tumorcellen vergroot. Immunotherapie kent wel een aantal bijwerkingen. Daarom wordt dit alleen toegepast bij mensen die zich gezond en fit voelen. Ook wordt deze therapie vaak in combinatie met een operatie gedaan.
Bij een operatie wordt een deel van de nier of soms zelfs de hele nier verwijderd. In enkele gevallen is het ook nodig om de bijnier te verwijderen. Een operatie is zinvol wanneer er geen uitzaaiingen zijn.
Chemokuur of bestraling
Een chemokuur wordt vaak ingezet wanneer de nierkanker uitgezaaid is en genezing niet meer mogelijk is. Met een chemokuur wordt een zeer chemisch bewerkte medicijnen toegediend. Dit moet de kankercellen vergiftigen en doden. Gezonde cellen worden ook aangetast maar kunnen herstellen. Een chemokuur heeft vaak een aantal bijwerkingen zoals vermoeidheid, minder eetlust, overgeven en haaruitval.
Bestraling wordt vaak in combinatie met een operatie gebruikt. Of als palliatieve behandeling. Hierbij is er keuze tussen een uitwendige of inwendige bestraling. Door bestraling sterven kankercellen af. Gezonde omliggende cellen worden ook aangetast. Maar zullen sneller weer herstellen. Bijwerkingen van bestraling zijn vaak: vermoeidheid, minder eetlust, misselijkheid en haaruitval.
Overleving – prognose nierkanker
Mensen met nierkanker vragen zich af of ze dit overleven. Zo niet, hoe lang ze dan nog te leven hebben. Hierbij wordt gekeken naar de vijfjaarsoverleving. Dat is het aantal patiënten dat vijf jaar na de diagnose en behandeling nog in leven is. Zo zien de gemiddelde cijfers eruit:
Wilmstumor
- Kinderen tot 2 jaar: 80-90%
- Kinderen met uitzaaiingen: 50-80%
Niercelkanker
- Bij verwijdering van de tumor: 60-80%
- Tumor nog gedeeltelijk aanwezig: 30%
- Bij uitzaaiingen: 10%
Let op: de cijfers zijn gemiddelden en er kunnen dan ook geen rechten aan ontleend worden. Een en ander is namelijk afhankelijk van het moment waarop nierkanker ontdekt wordt, hoe groot de tumor is en of er uitzaaiingen zijn. Mogelijk dat de cijfers in de toekomst door nieuwe behandelmethoden verbeteren.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique