Jaarlijks krijgen ongeveer 1800 mensen de diagnose mond- of keelholtekanker. Er zijn zes typen van deze vorm van kanker. Een van de oorzaken is roken. De symptomen zijn vaak heesheid of een rauw gevoel, wees hier dus waakzaam voor. Er zijn verschillende behandelmethoden waaronder laserbestraling. De prognose is matig tot goed. Leven met kanker: mond- en keelholtekanker. Lees ook het persoonlijke verhaal van Jos.
Typen mond- en keelholtekanker
Het meest voorkomende type van mond- keelholtekanker is plaveiselkanker. Dit ontstaat in de buitenste cellaag (het slijmvlies). Deze vorm van kanker komt het meest voor bij mensen vanaf 40 jaar oud. Omdat er zes verschillende typen mond- en keelholtekanker zijn vind je zie hieronder allemaal in het kort beschreven.
1. Speekselklierkanker
Komt jaarlijks bij ongeveer 150 Nederlanders voor. Het treft vaker mannen dan vrouwen, en dan met name bij mensen boven de 40 jaar.
2. Strottenhoofdkanker
Komt voor in het strottenklepje of de stembanden. Ontstaat jaarlijks bij ongeveer 75 mensen. Opvallend is dat het vaker bij mannen dan bij vrouwen voorkomt en dan ook nog vanaf de leeftijd van 50 jaar.
3. Mondholtekanker
Deze kanker ontstaat in de tong, wangslijmvlies of mondholtebodem. Het komt jaarlijks bij ongeveer 800 mensen voor. Het treft vaker mannen dan vrouwen, en vooral boven de 50 jaar.
4. Hypopharynxkanker
Ontstaat uit het slijmvlies van het onderste gedeelte van de keel. Komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en vooral vanaf 50 jaar.
5. Neuskeelholtekanker
Deze vorm van mond- en keelholtekanker ontstaat vanuit de amandelen. Komt in Nederland zelden voor.
6. Mondkeelholtekanker
Dan heb je ook nog de mondkeelholtekanker. Dit komt jaarlijks bij ongeveer 450 mensen voor. Mannen zijn vaker patiënt dan vrouwen. Ook nu weer kom je dit voornamelijk bij mensen vanaf 50 jaar oud tegen.
Lezen: boeken over kanker
Oorzaken kanker
Hoe ontstaat mondkanker of keelholtekanker? Er zijn een aantal risicofactoren. Het gebruik van alcohol speelt een rol in het ontstaan van mond- en keelholtekanker. Ook roken is een belangrijke factor. Een slechte hygiëne van de mond, zodat bacteriën ongehinderd hun gang kunnen gaan, zou ook mee kunnen spelen.
Verder kan het ook ontstaan wanneer je in contact komt met asbest. Gelukkig zijn de regels omtrent werken met asbest tegenwoordig heel streng. Blootstelling aan radioactieve straling en inademen van sommige chemische dampen kunnen het risico op mondkanker of keelholtekanker verhogen.
Oorzaken mondkanker/ keelholtekanker:
- Alcohol
- Roken
- Slechte mondhygiëne
- Asbest
- Radioactieve straling
- Chemische dampen
Houd er echter rekening mee dat niet iedereen mondkanker of keelholtekanker krijgt terwijl deze persoon toch veel in aanraking komt met een van de risicofactoren.
Symptomen van mond- en keelholtekanker
Vroeg of laat ontstaan er een aantal symptomen. Vaak is dit moeite met slikken wanneer de tumor zich laag in de keel bevindt. Of kun je last krijgen van heesheid in of nabij de buurt van de stembanden. Verder een rauw gevoel in de keel of een droge mond.
Er kunnen ook bobbeltjes of gezwellen in de mond of keel ontstaan, dit is in de helft van alle gevallen zo. Vaak ontstaat er ook een zweertje in de mond of een wit plekje. De wang of het gebied vlak achter het oor kan wat opzwellen, met name bij speekselklierkanker.
Oorontsteking en soms doofheid wordt ook gezien bij mond- en keelholtekanker. De neus kan langdurig verstopt raken of juist blijven lopen. Ook kan het voorkomen dat, in geval van een kunstgebit, deze niet meer past.
Symptomen mond- en keelholtekanker:
- Moeite met slikken
- Heesheid
- Rauw gevoel in de keel
- Droge mond
- Knobbeltjes of gezwellen
- Zweertje
- Wit plekje
- Zwelling aan de wang of achter het oor
- Oorontsteking
- Langdurig verstopte neus
Diagnose en behandeling
Om een diagnose te stellen zal de arts verschillende onderzoeken uitvoeren. Dit is een lichamelijk onderzoek maar ook aanvullende onderzoeken zoals een echo, röntgenfoto, CT-scan of MRI-scan.
Afhankelijk van het soort mond- en keelholtekanker en het stadium waarin zich dit bevindt zijn er verschillende behandelmethoden. Elke behandeling wordt hieronder apart beschreven.
Laserbehandeling
Wordt toegepast bij kleine of oppervlakkige tumoren. De tumor wordt met een laserstraal bestraald en zodoende weggebrand.
Operatieve ingreep
Bij kleine tot middelgrote tumoren kan besloten worden tot een operatie. Hierbij wordt de tumor verwijderd. Bij mondholtekanker is het soms nodig om een deel van de kaak te verwijderen. Een operatie vindt meestal samen met bestraling plaats.
Bestraling
Vaak in combinatie met een operatie. Bestraling kan ook dienen ter verlichting van klachten wanneer er geen genezing meer mogelijk is.
Bij uitwendige bestraling wordt een elektronenstraling opgewekt. Deze straling richtte de arts op de tumor waarbij de kankercellenschade oplopen. Deze cellen kunnen zich niet zo makkelijk herstellen en zullen in veel gevallen afsterven. Gezonde omliggende cellen worden ook aangetast maar kunnen wel sneller herstellen.
Bestraling heeft verschillende bijwerkingen. Veel patiënten klagen over vermoeidheid, minder eetlust, misselijkheid en soms ook braken. Daarnaast kan het haar uitvallen. Dit is slechts tijdelijk, na de behandeling groeit het haar weer aan.
Chemokuur
Deze behandeling wordt soms toegepast na een operatie. Vaker nog kiest de arts voor chemokuur bij uitzaaiingen naar andere organen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een serie chemisch bewerkte medicijnen. Deze medicijnen vergiftigen de kankercellen. Ook gezonde cellen worden aangetast maar kunnen goed herstellen.
Chemokuur heeft net als bestraling een aantal bijwerkingen. Dit zijn vermoeidheid, een verminderde eetlust, misselijkheid met soms braken en ook haaruitval.
Prognose van mondkanker of keelholtekanker
Wat is de prognose? Hierbij wordt gekeken naar vijfjaarsoverleving. Dit wil zeggen het aantal patiënten dat vijf jaar na de diagnose en behandeling nog in leven is.
- Kanker in mond en keelholte: 50%
- Kanker aan de lip: 90%
Let op: de cijfers zijn gemiddelden en je kunt hier dan ook geen rechten aan ontlenen. Door verbeterde behandelmethoden zal de prognose in de toekomst alleen maar beter worden.
Persoonlijk verhaal – Jos kreeg mondkanker
Jos (59) is een ondernemer in hart en nieren. Hij runt een bloemenzaak. Iedere dag staat Jos om vijf uur op, om zich klaar te maken voor een lange werkdag. Daarbij rookt Jos de hele dag door zijn pijp. Het is de zomer van 2002, wanneer Jos de ene keelontsteking na de andere krijgt. Jos vertelt zijn verhaal:
“Die keelpijn iedere dag, ik werd er gek van! Ik ging uiteindelijk naar een KNO-arts, die vond achter in mijn mond een vreemd gezwel. Dat moest natuurlijk onderzocht worden. Kanker zeiden ze. Ik kon het niet geloven. Ik moest mijn zaak runnen! Maar ik kreeg een operatie. Ze haalden de tumor weg, maar ook een stuk van mijn kaak.
Van mijn bovenbeen werd een stuk bot weg gehaald en dat als nieuw stuk kaak gebruikt. Ik moest twee weken herstellen in het ziekenhuis. Ondertussen rende mijn vrouw heen en weer tussen ziekenhuis en de zaak. Gelukkig hadden we twee leuke betrouwbare meiden in dienst, de zaak redde zich wel. Toch bleef ik maar aan de zaak denken. Die was voor mij het belangrijkste.
Raar achteraf, want ik besefte nog helemaal niet waar ik aan ontsnapt was. Het was ook allemaal zo snel gegaan. Na de diagnose kanker lag ik binnen vier weken in het ziekenhuis en had de operatie ondergaan.
Toen ik thuis was, heb ik mijn pijp weggegooid. Direct. Door dat ding had ik kanker gekregen. De hele dag liep ik met die pijp in mijn mond, dat gaf me rust. Nu niet meer. Ik heb geen pijp meer nodig. Ik ben, toen ik eenmaal weer thuis was, gaan beseffen dat ik geluk heb gehad. Na die operatie ging het goed. Geen uitzaaiingen gevonden. De zaak heb ik nog, maar is niet meer het allerbelangrijkste. Dat is mijn gezin. Mijn vrouw en dochter.”
Tip: stop met roken, hiermee verklein je het risico op verschillende vormen van kanker.
Jos runt nog steeds zijn bloemenzaak, maar niet meer zoals voorheen. Hij heeft veel taken uit handen gegeven. Hij geniet samen met zijn vrouw van de dagelijkse dingen. Ze gaan ieder jaar op vakantie, iets wat tot voor de kanker nog nooit was voorgekomen. Jos is inmiddels “genezen” verklaard.
Dit verhaal is gepubliceerd met goedkeuring van Jos.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique