De maag maakt onderdeel uit van het spijsverteringsstelsel. Dit orgaan bevindt zich bovenin de buikholte vlak onder het middenrif. Het heeft een belangrijke functie. Helaas kunnen er ook verschillende aandoeningen of ziekten aan de maag voorkomen. Lees meer over anatomie van de maag, veel voorkomende aandoeningen en welke behandelingen mogelijk zijn.
In het kort
- De maag maakt onderdeel uit van het spijsverteringskanaal
- Er kunnen verschillende aandoeningen en ziekten van de maag voorkomen
- Roken en een ongezonde levensstijl zijn risicofactoren
Omschrijving van de maag
Een andere benaming voor maag is ventriculus. Functie van dit holle orgaan is het verteren van voedsel. Daarnaast vormt het een belangrijke barrière tegen micro-organismen.
Anatomie maag: dit orgaan ligt linksboven in de buikholte. Aangrenzende organen zijn de slokdarm en twaalfvingerige darm. Met deze organen is de maag verbonden.
Maagwand en maagslijmvlies
De binnenkant van de maag wordt de maagwand genoemd. Deze bestaat uit vier lagen weefsel. De binnenste laag wordt mycose genoemd en bestaat uit een epitheellaag. Deze is bedekt met slijm, dat een pH-waarde hoger dan 7 heeft. In de tweede laag bevinden zich veel bloedvaten en zenuwen. De buitenste laag loopt over naar het buikvlies.
De eerste en binnenste laag (mycose) staat ook wel bekend onder de benaming maagslijmvlies. Deze laag produceert veel slijm. Dit dient als bescherming tegen het maagzuur, maar schakelt ook bacteriën uit.
Productie en werking van maagzuur
In de maagwand bevinden zich cellen en maagwandklieren. Deze produceren maagzuur. De PH van het menselijk maagzuur ligt tussen 1,35 en 3. 50. Ter vergelijking: wolven hebben een pH waarde tussen 1 en 2, dat zuurder is dan bij de mens.
Het maagzuur heeft een belangrijke functie: het breekt voedseldeeltjes af. Daarnaast vernietigt het bacteriën en verwerkt pepsinogeen tot pepsine. De slijmlaag in de maagwand beschermt de maag tegen inwerking van maagzuur. Bij reflux (oprispingen) stroomt er maagzuur terug de slokdarm in. De slokdarm is niet beschermd tegen maagzuur, waardoor er een brandend en pijnlijk gevoel ontstaat.
Aandoeningen van de maag
De maag kan te maken krijgen met verschillende afwijkingen, aandoeningen of ziekten. Hieronder een korte omschrijving van de meest bekende vaatziekten.
Gastritis (maagslijmvliesontsteking)
Een ontsteking van het maagslijmvlies, dus niet van de maag zelf. Belangrijkste veroorzaker is de Helicobacter pylori bacterie. Dit is een bacterie die in de menselijke maag voorkomt. Hij is goed bestand tegen maagzuur.
Ruim 10 – 20% van de westerse bevolking loopt met deze bacterie rond. In derdewereldlanden loopt het percentage tot wel 90% op. In veel gevallen veroorzaakt de bacterie geen klachten. Gebeurt dit toch, dan is er sprake van gastritis.
Andere oorzaken van gastritis zijn medicatie, stress of een onderliggende aandoening. Bekende symptomen zijn een branderig gevoel en pijn aan de maag. Soms heeft de patiënt last van misselijkheid of braken.
Maagzweer
Bij een maagzweer is er een wondje in het slijmvlies van de maag aanwezig. Dit ontstaat vaak door de bacterie Helicobacter pylori, maar ook door medicijngebruik. Belangrijkste symptomen zijn brandend maagzuur, misselijkheid, braken of een opgeblazen gevoel. Ook reflux komt vaker voor.
Het is bij een maagzweer belangrijk om gezond te eten, niet te roken en ook geen alcohol te drinken. Soms wordt een maagzweer met medicatie behandeld.
Maagperforatie
Een maagperforatie kenmerkt zich door een gat in de maagwand. Vaak ontstaat dit door een maagzweer, soms door maagkanker. Een maagperforatie is gevaarlijk: er kan een buikvliesontsteking uitkomen. Er ontstaat hevige pijn rondom de maag, braken en het uitblijven van ontlasting en winden. Uiteindelijk raakt de patiënt in shock. Een operatieve behandeling is noodzakelijk.
Een ontsteking van het maag- darmslijmvlies staat ook bekend onder de naam gastro-enteritis oftewel buikgriep. Belangrijkste veroorzaken is de salmonella bacterie, het parvovirus of rotavirus. Kenmerkende symptomen zijn diarree, overgeven, buikpijn en soms koorts.
Maagbloeding
Een maagbloeding oftewel bloeding van de maag is geen ziekte op zich, maar het gevolg van een onderliggende ziekte. Belangrijkste oorzaken van een maagbloeding zijn een maagzweer, gebruik van bepaalde medicatie of maagkanker. Het bloed verlaat het lichaam via braken of de ontlasting. In dit laatste geval ziet de ontlasting er donker tot zwart uit.
Een kleine maagbloeding geeft vaak geen verschijnselen. Op de lange termijn kan dit wel tot bloedarmoede leiden.
Brandend maagzuur (reflux)
Reflux komt vaak voor. Iedereen heeft wel eens last van oprispingen, ook wel bekend als brandend maagzuur. Wanneer dit chronisch is, spreken we van reflux. Hierbij stroomt het maagzuur uit de maag terug de slokdarm in. Dit gaat gepaard met een branderig en pijnlijk gevoel.
Reflux komt vaker bij baby’s voor, maar ook volwassenen kunnen hier last van hebben. Dit ontstaat voornamelijk bij een liggende positie, bij bukken of bij druk in de buik. Belangrijkste oorzaak van reflux is niet goed werkende spieren die de doorgang in het middenrif afsluiten.
Bij chronische reflux bestaat het risico op een slokdarmontsteking of een baret slokdarm. Dit verhoogt de kans op slokdarmkanker. Een gezonde levensstijl en de juiste voeding kunnen refluxklachten verminderen. Daarnaast kan de arts maagzuurbinders of maagzuurremmers voorschrijven. Deze zijn ook verkrijgbaar bij drogist en apotheek.
Maagkanker: kanker van de maag
Een ernstige ziekte van de maag is maagkanker. Dit wordt ook wel carcinoma ventriculi genoemd. Het gaat hier om een kwaadaardig gezwel dat in het dekweefsel van de maagwand ontstaat. Maagkanker komt 2 keer zo vaak bij mannen als bij vrouwen voor en ontstaat meestal na het veertigste jaar.
Klachten treden pas in een vergevorderd stadium op. Dit zijn een gebrek aan eetlust, vermagering, misselijkheid en een vol gevoel. Opvallend is dat patiënten met maagkanker een afkeer van vlees hebben.
Het is niet altijd bekend waardoor maagkanker veroorzaakt wordt. Mogelijk is dit het eten van gezouten vis en vlees, chronische gastritis, roken en alcoholgebruik. Maagkanker kan ook vanuit een poliep ontstaan. Behandeling van maagkanker is divers maar bestaat onder andere uit een operatie, bestraling of chemotherapie.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique