Leptospirose is een infectie met de leptospiren bacteriën. Veel dieren zijn geïnfecteerd met deze bacterie. Het is op de mens overdraagbaar en veroorzaakt melkerskoorts of de ziekte van Weil. Dit brengt verschillende symptomen met zich mee. Het is daarom belangrijk om besmetting te voorkomen.
In het kort
- Leptospirose staat voor een ziekte, veroorzaakt door leptospiren (bacteriën)
- Er kunnen meerdere ziektebeelden ontstaan
- De bruine rat en muizen zijn bekende verspreiders van deze bacterie
Omschrijving leptospirose
Leptospirose is de verzamelnaam voor verschillende ziektebeelden. Deze ziekte worden veroorzaakt door de leptospiren (gespiraalde bacteriën). Deze bacterie bevindt zich in de nieren van de natuurlijke gastheer.
Dit zijn vaker de bruine rat en muizen. Ratten komen vaak voor bij weinig stromend en lauw water. Rattenurine is een bron van leptospiren, waardoor het oppervlaktewater besmet raakt. Honden die in dit water zwemmen, raken eerder besmet met deze bacterie.
Ook runderen krijgen vaker te maken met een leptospirose besmetting. Door opspattende de urine raken andere dieren weer besmet. De besmette dieren kunnen gedurende meer dan een jaar de bacterie uitblijven scheiden (urine).
Oorzaken leptospirose
Leptospirose ontstaat na infectie met leptospiren. Dieren besmetten elkaar via de urine of besmet oppervlaktewater. Mensen raken besmet door het zwemmen in vervuild water. Ook opspattende urine van runderen of direct contact met deze urine kan voor besmetting zorgen. Verder raakt de mens ook geïnfecteerd door contact met besmet stierensperma. Het kan zelfs via inademing (druppeltjes urine) het lichaam binnendringen.
Mensen die contact hebben met levende of dode ratten, aarde, oppervlaktewater of het riool lopen een verhoogde kans op leptospirose.
Symptomen en klachten
De symptomen van leptospirose zijn erg divers. Besmette runderen zullen minder melk produceren. Bij de mens ontstaat er na besmetting vaker melkerskoorts. Symptomen zijn vrij algemeen en lijken op griep:
- Hoofdpijn
- Koorts
- Misselijkheid
- Braken
- Spier- en gewrichtspijn
Vaak ontstaat er ook een overgevoeligheid voor licht. De hoofdpijn komt plots opzetten. In zeldzame gevallen krijgt de patiënt te maken met een nierstoornis of functioneert de lever niet goed.
Ziekte van Weil (leptospirose)
In een aantal gevallen kenmerkt leptospirose zich door de ziekte van Weil. Dit is een besmettelijke ziekte die in Nederland weinig voorkomt. Toch is er sinds 2014 een lichte toename in ziektegevallen te zien. De symptomen van de ziekte van Weil lijken in het begin op een griep:
- Koorts (39 – 40 graden)
- Hoofdpijn
- Spierpijn
- Buikpijn
- Misselijkheid en braken
- Koude rillingen
Opvallend is dat koorts zeer plotseling komt opzetten en ook direct richting de 39 tot 40 graden gaat. Spierpijn treedt vooral in de kuiten op, maar kan in het hele lichaam voorkomen. De patiënt kan last krijgen van bloedingen in de huid. Hierbij verschijnen er puntjes of vlekken op de armen, benen en romp. Vaker worden er rode vlekken op beide benen gezien.
Door een slecht werkende lever kleuren de huid en het oogwit geel. Dit wordt ook wel geelzucht genoemd. Vaak is dit het gevolg van een leverontsteking.
Behandeling leptospirose: melkerskoorts
Melkerskoorts valt onder de aangifteplicht. Dit betekent dat huisartsen deze ziekte moeten melden. Zonder behandeling verloopt het herstel zeer traag. Het lichaam heeft dat minimaal een half jaar nodig om volkomen te herstellen.
Behandeling bestaat uit het toedienen van antibiotica. Hierbij worden de leptospiren bacteriën vernietigd. Het is bij een antibioticakuur belangrijk om deze helemaal af te maken. Hierbij mogen er geen tabletten of capsules worden overgeslagen. Het voortijdig stoppen met de antibioticakuur zorgt ervoor dat niet alle bacteriën zijn gedood. Hierdoor kan de ziekte lang blijven sluimeren en weer opnieuw opvlammen. Vaak is het bij een tweede antibioticakuur moeilijker om de bacteriën te doden.
Ziekte van Weil behandeling
Ook de ziekte van Weil wordt met behulp van antibiotica behandeld. Alleen in ernstige gevallen is opname in het ziekenhuis noodzakelijk. Herstel vindt binnen enkele weken tot maanden plaats. Patiënten kunnen zich nog een half jaar na herstel vermoeid voelen.
Complicaties van de ziekte van Weil zijn een leverontsteking of nierontsteking. Bij een nierontsteking ontstaan er symptomen als een hoge bloeddruk, bloedarmoede, ernstige vermoeidheid en jeuk. Het lichaam gaat vocht vasthouden, waardoor de enkels opzetten. Een leverontsteking kenmerkt zich door pijn, koorts, misselijkheid en geelzucht. Zowel een nierontsteking als leverontsteking wordt met medicatie behandeld.
Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op ernstige complicaties. Juist daarom moeten zwangere vrouwen wegblijven van vervuild water, plekken waar ratten zich ophouden en veeteeltbedrijven.
Voorkomen van leptospirose
Bij contact met vervuild water of vervuilde grond is het belangrijk om rubberen handschoenen en laarzen te dragen. Dek wondjes goed af met een waterdichte pleister.
Deze zijn geschikt voor het bedekken van kleine wondjes en zijn waterafstotend. Zeker aan te raden, eventueel in combinatie met rubberen handschoenen.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique