Hartruisen of hartgeruisen is het verschijnsel waarbij er een ruisend geluid tussen de normale harttonen hoorbaar is. Vooral bij baby’s komt dit vaker voor en is het betrekkelijk onschuldig. De oorzaak kan ook in een aangeboren afwijking liggen. Lees meer over de hartruisen oorzaken, verschillende gradaties en welke behandeling effectief is.
In het kort
- Hartgeruisen (souffles) heet ook wel hartruisen of ruis op het hart
- Het komt vaker voor bij kinderen
- In veel gevallen is hartruisen onschuldig
- Onderliggende oorzaken zijn een hartafwijking
Benaming hartruisen
Een hartruis/ hartruisen wordt ook wel hartgeruisen/ souffles genoemd (medische term). In andere gevallen spreken we van een ruis op het hart. Alle benamingen hebben dezelfde betekenis.
Oorzaken hartruis: waardoor ontstaat het?
Een hartruis bij baby’s en jonge kinderen komt soms voor, maar is meestal onschuldig. Soms is er toch sprake van een hartafwijking. Hieronder de meest voorkomende oorzaken van een hartruis:
- Afwijkende hartklep
- Defect in het ventriculaire septum
- Defect in het atrium septum
Bovenstaande benamingen kunnen voor wat verwarring zorgen. Hieronder een korte omschrijving van het atriale of ventriculaire septum.
- Atriale septum: scheidingswand tussen de twee hartboezems
- Ventriculaire septum: tussenschot (septum) van de hartkamers
Bij een atrium septum defect of ventrikelseptumdefect zit er een gaatje in een van deze scheidingswanden. Dit wordt ook wel een gaatje in het hart genoemd. Het gaat hier om een aangeboren hartafwijking.
Een afwijkende hartklep of een klepgebrek is ook een mogelijke oorzaak. Hierbij is de hartklep vernauwd of lekt deze. Dit zorgt voor een verstoring van de bloeddoorstroming. Bovenstaande kunnen oorzaken zijn van hartruisen.
Dan zijn er nog een aantal onschuldige oorzaken. Sommige mensen vertonen hartgeruisen bij zware lichamelijke inspanning. Dit heeft niks met een hartafwijking te maken. Een ruis op het hart ontstaat soms ook bij koorts. Daarnaast kan het ook tijdens de zwangerschap ontstaan.
Symptomen van een hartruis
Een hartruis zelf is niet zichtbaar. Het is het onderliggende probleem dat bepaalde symptomen of klachten veroorzaakt. Algemene symptomen van een gaatje in het hart zijn:
- Versnelde hartslag
- Een snelle ademhaling in rust
- Snel vermoeid zijn
- Zweten
- Vasthouden van vocht
- Verminderde urineproductie
- Weinig tot slechte drinken
Niet iedereen met een gaatje in het hart krijgt hier last van. Dit is mede afhankelijk van de grootte van het gaatje. In veel gevallen is dit gaatje niet groter dan 1 mm en veroorzaakt het geen klachten. Bij onderzoek is een ruis op het hart wel hoorbaar. Dit wordt ingedeeld in verschillende gradaties.
Overzicht gradaties hartgeruis
Hartgeruisen wordt binnen de medische wereld ingedeeld en 6 gradaties:
- Gradatie 1: hartruis is bij een onderzoek nauwelijks op te merken.
- Gradatie 2: de ruis op het hart is hoorbaar door een onervaren specialist/ arts.
- Gradatie 3: hartgeruisen is gemakkelijk met een stethoscoop hoorbaar.
- Gradatie 4: het ruisen is zeer duidelijk waarneembaar. Wanneer de arts zijn hand op de borst legt, voelt deze trillingen.
- Gradatie 5: met het oor los op de borst is het hartgeruis hoorbaar. Ook zijn er duidelijke trillingen waarneembaar.
- Gradatie 6: een stethoscoop is niet nodig, Het hartgeruisen is direct met het blote or hoorbaar.
De arts kan verschillende soorten geruis waarnemen. Een crescendo geruis betekent dat deze oploopt in geluidsintensiteit. Een descrescendo geluid is direct luider, waarna het geluid weer afneemt. Dan is er ook nog een combinatie van beiden: steeds luider en vervolgens afzwakken. In veel gevallen is de hartruis alleen tussen de normale harttonen hoorbaar. Het kan echter ook continu aanwezig zijn, zowel tijdens de samentrekkingsfase als de ontspanningsfase van het hart. Dit noemen we holosystolisch geruis.
Bij gradatie 1 kan het voorkomen dat het hartruisen wordt gemist, terwijl het wel aanwezig is.
Ruis op het hart tijdens de zwangerschap
Hartruisen komt vaker tijdens de zwangerschap voor. Dit komt omdat er in deze periode meer bloed door het lichaam wordt rondgepompt. Het gevolg is een drukverschil in het bloed, dat vaak de hele zwangerschap aanwezig is. Het gevolg is een ruis op het hart. Dit is een volkomen onschuldig verschijnsel dat na de bevalling verdwijnt
De meeste zwangere vrouwen merken hier niks van en komen er ook nooit achter. Alleen bij een medisch onderzoek kan de arts het hartgeruisen opmerken.
Tip: meet zelf de hartslag én zuurstofgehalte in het bloed.
Hartgeruis bij de ongeboren baby
De ontwikkeling van de ongeboren baby wordt tijdens zwangerschap goed in de gaten gehouden. Regelmatig wordt gekeken naar de werking van het hart. Het kan voorkomen dat de arts een lekkende hartklep of een gaatje in het hart ontdekt. Het gaat hier om een aangeboren hartafwijking, die jaarlijks bij ongeveer 1500 pasgeborenen voorkomt. Een aangeboren hartafwijking kan hartgeruis veroorzaken.
In sommige gevallen komt de ruis op het hart pas later aan het licht, wanneer het kind al iets ouder is. Bij kleine afwijkingen is behandeling niet nodig. Alleen bij een ernstige hartafwijking zal er direct na de geboorte een behandeling of operatie plaatsvinden.
Behandeling van hartruisen
Het is belangrijk om te weten dat hartgeruisen niet altijd een behandeling behoeft. Is het ruisen een gevolg van inspanning of stress, dan verdwijnt dit wanneer het lichaam rust krijgt. Er zullen over het algemeen geen lichamelijke klachten optreden, tenzij er sprake is van een meer ernstige afwijking.
Een hartgeruis zelf wordt niet behandeld, wel wordt gekeken naar de onderliggende oorzaak. Is er bijvoorbeeld sprake van een gaatje in het hart, dan zijn er twee mogelijkheden: afwachten of opereren. Een operatie vindt alleen plaats wanneer de klep van de aorta lekt of het gaatje wel erg groot is. Tijdens een operatieve ingreep wordt het hart gedicht met een stukje kunststof. Hierdoor kan er geen bloed meer weglekken of door het gaatje stromen.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique