We vinden het heel normaal om te laten zien dat we boos, verdrietig, blij of angstig zijn. De meeste kinderen uiten hun gevoelens moeiteloos. Gelukkig maar want emoties opkroppen is niet goed. Een aantal kinderen heeft moeite met het uiten van gevoelens. De emoties komen te heftig naar buiten of zijn juist helemaal niet aanwezig. Hoe ga je om met extreme angst, verdriet of onvermijdelijke driftbuien?
Van emotieloos tot te heftige emoties
Gevoelens uiten is een gevolg van emoties. Er zijn 4 basis emoties:
- Angst
- Verdriet
- Blijdschap
- Boosheid
Daarnaast zijn er nog wat emoties waaronder liefde, verbazing, schaamte en walging. Jonge kinderen zijn hun emoties nog niet goed de baas. Hierdoor uiten ze hun emoties of gevoelens veel te heftig. Bijvoorbeeld een flinke driftbui, huilend op de grond gaan liggen, schreeuwen of veel te hard lachen. Hoe ouder het kind, hoe meer controle het over de emoties heeft. Het zal de gevoelens dan ook gedoseerd uiten.
Helaas zijn er ook kinderen die moeite hebben met hun emoties. Ze zijn bijvoorbeeld emotieloos, hierdoor zie je niet hoe het kind zich voelt. Maar de gevoelens kunnen ook te heftig naar buiten komen. Hierbij staat het niet in verhouding met de ontwikkelingsleeftijd óf de situatie.
Gevoelens uiten kind: de verschillende leeftijden
Moet baby’s hem in een aantal basis emoties waarvan stress en belangstelling de twee belangrijkste zijn. Baby’s zijn nog is helemaal niet bewust bezig met het uiten van emoties of gevoelens. Al hun reacties zijn instinctief.
Vanaf de leeftijd van 2-4 maanden lacht baby. Dit is geen uiting van blijdschap maar een sociale interactie. Peuters voelen al veel meer maar weten niet hoe ze dit kunnen uiten. Terwijl een kleuter doet vaak al een stuk beter kan.
Bij jonge kinderen gaan uitingen van gevoelens vooral gepaard met gezichtsuitdrukkingen en bepaalt gedrag. Hierbij kunnen deze uitingen wat overdreven op ons overkomen. Zo rond de basisschoolleeftijd leert een kind zijn emoties beheren. Gevoelens uiten gaat dan ook een stuk makkelijker en gedoseerder.
Pubers weten heel goed hoe ze hun gevoelens moeten uiten. Toch spelen emoties rond de puberleeftijd een grote rol. In sommige situaties schieten de emoties en gevoelens alle kanten op. Ook dit is volkomen normaal, pubers zijn zoekende naar hun eigen ik. Hierbij verleggen ze ook hun grenzen, iets dat nogal eens met diepgaande emoties gepaard gaat. Maar ook met reacties van de buitenwereld.
De oorzaak van geen gevoelens kunnen uiten
Wanneer een kind niet leert om gevoelens te uiten dan ontstaan er later gedragsproblemen. De oorzaak ligt soms in de opvoeding. Bijvoorbeeld de stelling dat een kind niet mag huilen of boos (woedend) zijn. Wanneer ouders dit direct onderdrukken dan houdt het kind zijn emoties en gevoelens voor zich.
Geen emotie kunnen tonen of gevoelens uiten is het gevolg van een persoonlijkheidstrek, opvoeding of een onderliggende aandoening. Te heftig de gevoelens uiten kan ook door een van deze oorzaken ontstaan. Soms heeft alles juist met een traumatische ervaring te maken. Hoe dan ook, het is belangrijk om het kind te helpen zijn of haar gevoelens te uiten.
De gevolgen van geen gevoelens uiten
Het kind kan moeilijk zijn gevoelens uiten, dit heeft een aantal gevolgen. Er ontstaat een spanning in het lichaam met hoofdpijn, buikpijn en andere klachten tot gevolg. Ook kan er een verhoogde spierspanning aanwezig zijn. Uiteindelijk ontstaat er een verhoogde kans op een psychische aandoening of ziekte.
Het effect van te heftig de gevoelens naar buiten brengen
Wanneer gevoelens te heftig naar buiten komen dan heeft dit vooral invloed op de omgeving. Klasgenoten, vrienden of omstanders hebben weinig begrip voor het gedrag van het kind. Hierdoor ontstaat er steeds meer afzondering met de buitenwereld. Dit heeft op de lange duur zeker invloed op de ontwikkeling van het kind. Op latere leeftijd kunnen er zelfs psychische klachten ontstaan.
Met je kind erover praten
Wanneer je een van bovenstaande problemen herkent dan is het belangrijk om eerst met het kind te praten. Probeer te achterhalen waar het probleem ligt. Bedenk wel dat het kind emotieloos of juist ontzettend heftig op dit soort gesprekken kan reageren. Wanneer je teveel druk op het kind of de puber legt dan kan dit zelfs een averechts effect hebben.
Een kindercoach inschakelen
Bij gedragsproblemen of problemen met gevoelens uiten is het goed om erover te blijven praten. Lukt dit niet, dan kun je ook professionele hulp inschakelen. Bijvoorbeeld een kindercoach, die weet het kind op de juiste manier te benaderen.
Is het nodig om de oorzaak van het probleem te achterhalen? Soms wel, je kunt niet dweilen met de kraan open. Misschien heeft het kind weinig zelfvertrouwen, is het ergens angstig voor of zijn er problemen met de sociaal emotionele ontwikkeling. In dit geval moet je niet alleen het kind helpen groeien maar ook de onderliggende oorzaak aanpakken. Middels spelletjes, tekenen of vraaggesprekken wordt het kind ondersteund in het opbouwen van zelfvertrouwen en het uiten van gevoelens.
Help je kind in zijn ontwikkeling. Elk kind is uniek en groeit op zijn eigen tempo. Een steuntje in de rug is in sommige gevallen nodig, als ouder zijnde kun je dit gelukkig bieden. Zo groeit je kind tot een gelukkig volwassen personen op.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique