De gele vlek is een gebied op het netvlies (oog). Hier worden voorwerpen het scherpst waargenomen. Soms is er sprake van gele-vlek-aandoeningen. Hierbij zie je vlekken, flitsen of lijntjes. In dit artikel meer over de anatomie en functie van de gele vlek, aandoeningen en behandelingen, zodat het zicht verbetert.
In het kort
- De gele vlek functioneert als brandpunt in het oog
- Bij een gat in de gele vlek ontstaat er slechtziendheid
- Soms ziet iemand draadjes, stipjes of kromme lijnen die er niet zijn
Anatomie van het hoofd en gele vlek
Anatomie oog: de ogen hebben een doorsnede van ongeveer 2,3 centimeter. Deze liggen in de oogkassen en worden hierdoor beschermd. Zes spieren verbinden de oogbol met de oogkas. De oogbol zelf is gevuld met glasvocht. Aan de buitenkant bestaat de oogbol uit een bindvlies (conjunctiva). Hieronder ligt het oogwit. Aan de voorkant bevindt zich het hoornvlies met daarachter de iris en de lens.
Achter in het oog ligt het netvlies, waar het licht op valt. De gele vlek bevindt zich aan de achterkant van het netvlies. Deze bestaat uit lichtgevoelige kegeltjes die in staat zijn om kleuren waar te nemen.
Functie van de gele vlek
De gele vlek is het brandpunt van de ooglens. Het beeld wordt hier scherp waargenomen dankzij de kegeltjes. Hier worden kleuren van elkaar onderscheiden. De staafjes, die licht en donker van elkaar onderscheiden, liggen niet in de gele vlek.
Dit verklaart waarom we alleen overdag scherp zien. In schemerlicht of in het donker komen de staafjes in actie. Hierbij wordt een ander gedeelte van het oog geactiveerd. Dit betekent dat we wel iets zien, maar niet scherp genoeg.
Gele vlek aandoeningen
Een aantal gele vlek aandoeningen leiden tot slechtziendheid. Zelden ontstaat er blindheid: dit heeft een andere oorzaak. Er zijn verschillende gele vlek aandoeningen of oogklachten.
Gat in de gele vlek (macula)
Door ouderdom kan het glasachtig lichaam aan de achterzijde loskomen van het netvlies. Wanneer het glasvocht erg vast zit aan de gele vlek, kan er bij het loskomen een gaatje ontstaan. Dit noem je een gat in de macula oftewel een maculagat.
Belangrijk symptoom is een slecht zicht. Afhankelijk van de ernst gaat het gezicht met 5% – 30% achteruit. Patiënten merken op dat ze in het midden van hun blik een wazige vlek zien. Aan de randen van de vlek is het beeld vaak wel scherper.
Een maculagat geneest niet vanzelf. De enige optie is opereren. Hierbij wordt het maculagat gesloten.
Draadjes en stipjes zien
Vooral tegen een witte achtergrond of heldere lucht kunnen er draadjes of stipjes zichtbaar zijn. Bij het bewegen van de oogbol bewegen deze draadjes mee. Dit verschijnsel wordt vliegende muggen oftewel mouches volantes genoemd. Een andere benaming is floaters of drijvers in het oog. Het gaat hier om vezels die in het eigen oog zichtbaar zijn.
In het glasvocht bevinden zich collageen vezels die ervoor zorgen dat het glasvocht elastisch en stevig is. Met het ouder worden neemt de elasticiteit van deze vezels af. Hierdoor verandert de structuur en verklonteren deze vezels. Wanneer het glasvocht ook nog eens minder doorzichtig wordt, kan iemand deze vezels zelf waarnemen. Dit komt omdat het licht dat op deze vezels valt, op het netvlies wordt gebrand. In feite ziet iemand dus de schaduwen van de vezels.
De grootste oorzaak is ouderdom, maar kan ook bij bijziendheid ontstaan. De troebelingen zijn vervelend, maar volkomen onschuldig. Het tast het gezichtsvermogen niet aan. Mouches volantes verwijderen is vaak niet nodig. Het kan wel, maar de kans is aanwezig dat dit weer terug komt.
Kromme lijnen in het gezichtsveld
Er kan zich een vochtblaas in de gele vlek vormen, dit wordt ook wel macula oedeem genoemd. Dit ontstaat bijna altijd door lekkende bloedvaatjes. Het komt vaker voor na een oogoperatie, bij diabetes of als gevolg van inwendige ontstekingen. Het gevolg is het zien van kromme lijnen. Dit is vooral zichtbaar wanneer iemand naar badkamertegeltjes of de luxaflex kijkt. Deze staan dan niet meer recht maar zijn gebogen.
Zien van lichtflitsen of vuurballen
Wie rechtstreeks in de zon (of een sterke lamp) kijkt, zorgt voor overbelichting van het netvlies. Hierbij worden lichtflitsen gezien. Over het algemeen verdwijnen deze lichtflitsen na enkele minuten. Soms kan het zelfs uren aan blijven houden. Langdurig of veelvuldig in de zon kijken kan tot onherstelbare schade van de gele vlek leiden. Hierdoor gaat het zicht sterk achteruit.
Soms treden lichtflitsen of vuurbollen voor een netvliesloslating of glasvochtloslating op.
Maculadegeneratie
Een ernstige gele vlek aandoening is maculadegeneratie. Hierbij gaat de kwaliteit van de gele vlek achteruit. Dit betekent een verminderd gezichtsvermogen. De oorzaak van maculadegeneratie is een erfelijke afwijking of een onderliggende ziekte. Ook zonlicht en roken spelen een rol. In veel gevallen is de oorzaak onduidelijk.
Het wordt het vaakst gezien bij 55-plussers. Van alle mensen in de leeftijdscategorie 55 – 65 heeft ruim 15% een milde tot ernstige vorm van maculadegeneratie. Bij 65-plussers komt dit in 20% van de gevallen voor.
Behandeling van maculadegeneratie
Behandeling van maculadegeneratie bestaat uit het toedienen van injecties met medicijnen. Deze medicijnen remmen de groei van nieuwe bloedvaatjes. Dit voorkomt dat het gezichtsvermogen verder achteruit gaat. Bij een klein percentage treedt er zelfs verbetering van het gezichtsvermogen op. Helaas werkt deze behandeling maar tijdelijk en is het effect na enkele jaren verdwenen. Toch blijft dit de meest toegepaste behandeling om snelle achteruitgang te voorkomen.
Aan patiënten met maculadegeneratie wordt geadviseerd om zo min mogelijk verzadigde vetten te eten. Daarnaast is het ook belangrijk om alcohol te laten staan. Groenten en fruit zijn juist goed, omdat deze belangrijke antioxidanten bevatten. Dit vermindert de kans op het ontstaan van maculadegeneratie. Mogelijk gaat het ook een snelle achteruitgang tegen (het vertraagt het proces).
De arts kan ook voedingssupplementen voorschrijven of aanbevelen, met name mineralen en vitaminen C en E.
Het is mogelijk om de lekkende bloedvaatjes met een laser te behandelen. Deze behandeling wordt slecht in een aantal gevallen uitgevoerd. Er wordt eerder gekozen voor vaatgroeiremmende medicijnen.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique