Diabetes insipidus is een hormonale stoornis. Dit heeft tot gevolg dat de nieren meer urine produceren. Deze zeldzame ziekte kent verschillende oorzaken. Lees meer over de diabetes insipidus oorzaken en de belangrijkste symptomen. Ontdek wat de dorstproef is en welke behandeling mogelijk is.
In het kort
- Diabetes insipidus wordt veroorzaakt door hersenschade of ongevoeligheid van de nieren
- Er is sprake van een te lage afgifte van ADH
- Patiënten drinken soms meer dan 6 liter per dag
- Deze zeldzame aandoening is goed te behandelen
Definitie diabetes insipidus
Diabetes insipidus wordt afgekort tot dpi. Er is geen andere naam voor bekend. Het is wel belangrijk om te weten dat deze aandoening niks te maken heeft met diabetes mellitus (suikerziekte). Deze twee ziekten staan los van elkaar en hebben ook beide een andere oorzaak.
Bij diabetes insipidus wordt er te weinig ADH afgegeven. Dit is het antidiuretisch hormoon, een belangrijke neurotransmitter. Het hormoon ADH speelt een rol bij de regulatie van de lichaamstemperatuur en de bloeddruk. Ook regelt het de agressie (sociaal gedrag). Dit hormoon speelt ook een belangrijke rol bij de waterhuishouding het werkt in op de nieren, zodat water uit gevormde urine wordt teruggewonnen. Zo gaat er niet teveel vocht verloren.
Oorzaken van de aandoening
De diabetes insipidus oorzaak is in de helft van de gevallen niet duidelijk. Wanneer er wel een oorzaak wordt gevonden, heeft dit te maken met het volgende:
- Hersenletsel
- Hersenvliesontsteking
- Een gezwel
Bovenstaande oorzaken zorgen ervoor dat de hypothalamus of hypofyse beschadigd raakt. De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen en speelt een belangrijke rol bij gedragingen zoals vechten en eten. De hypofyse is het hersenaanhangsel en bestaat uit een klier die hormonen afgeeft. Beschadiging van een van deze twee onderdelen kan diabetes insipidus veroorzaken.
In andere gevallen ligt de oorzaak in de nieren. Deze zijn dan ongevoelig voor het ADH hormoon. Dit heeft als gevolg dat ze te veel urine blijven produceren.
Symptomen diabetes insipidus
Het antidiuretisch hormoon (ADH) is van invloed op de nierwerking. Het gevolg is dat de nieren meer urine gaan produceren. Dit betekent veel urineren maar ook veel drinken. Hoe komt het dat een patiënt meer gaat drinken? Bij diabetes insipidus gaat het bloed indikken. Dit prikkelt het dorstcentrum in de hersenen. Als gevolg hiervan zou de patiënt meer dorst hebben en dus ook meer willen drinken. Meer drinken betekent automatisch ook weer vaker moeten plassen. Zo is de cirkel rond.
Patiënten die te weinig drinken lopen kans op uitdroging. Dit komt omdat de nieren continu te veel urine produceren. Bij bewusteloosheid bestaat dan ook het gevaar op uitdroging. Bij langdurige uitdroging kan er een shock of dodelijke shock ontstaan. Een shock is herkenbaar aan de volgende symptomen:
- Versnelde ademhaling
- Een zwakke pols
- Zeer lage bloeddruk
- Gedesoriënteerd
- Angstig of verward
- Bleke of blauwe huid
- Uiteindelijk bewustzijnsverlies
Een shock vormt een levensbedreigende situatie. Zonder behandeling is de kans op overlijden groot.
Zelf de bloeddruk meten? Bekijk hier de best verkochte bloeddrukmeters.
Medisch onderzoek: de dorstproef
Om de diagnose diabetes insipidus te stellen wordt vaak gebruik gemaakt van de dorstproef. Dit is een medisch onderzoek waarbij de patiënt lange tijd niet mag drinken. In een normale situatie zal de urine meer geconcentreerd raken. Dit komt omdat de nieren bij weinig vocht automatisch minder urine produceren. Bij diabetes insipidus zullen de nieren ondanks niet drinken toch veel urine blijven produceren.
Tijdens dit onderzoek wordt de urineproductie goed in de gaten gehouden. Het hartslag en de bloeddruk zijn belangrijk. De patiënt mag het bewustzijn niet verliezen. Wanneer de bloeddruk daalt of het hartritme toeneemt dan wordt de dorstproef stopgezet. De arts dient dan het antidiuretisch hormoon toe, om ervoor te zorgen dat de bloeddruk weer stijgt en het hart met een normaal ritme krijgt.
Tijdens de dorstproef wordt ook het natriumgehalte in het bloed regelmatig gecontroleerd. Vanwege de risico’s is het belangrijk dat de dorstproef altijd in het ziekenhuis wordt uitgevoerd. Bij complicaties kunnen artsen snel ingrijpen.
Een andere medische proef is het toedienen van het antidiuretisch hormoon en bekijken of de patiënt nu in staat is om vocht vast te houden. Blijkt dat de nieren dit nu wel kunnen, dan is er vrijwel zeker sprake van diabetes insipidus.
Behandeling en herstel
Het is vooral belangrijk om de onderliggende oorzaak aan te pakken. Is er een gezwel aanwezig, dan kan deze operatief verwijderd worden. Een hersenvliesontsteking wordt behandeld met intraveneuze antibiotica. Ligt het probleem in de nieren dan moet eerst worden bekeken welke behandeling nodig is.
Naast behandeling van de onderliggende oorzaak kan deze ook bestaan uit het toedienen van ADH achtige stoffen. Vaak gebeurt dit in de vorm van een neusspray.
Zijn de nieren ongevoelig voor ADH, dan bestaat behandeling uit een soort plaspillen. Deze pillen hebben een andere uitwerking dan de normale plaspillen.
Hoe vaak komt diabetes insipidus voor?
Exacte cijfers zijn niet bekend, maar het gaat hier om een zeer zeldzame aandoening. Ondanks de zeldzaamheid, is het stellen van een diagnose en behandeling goed mogelijk.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique