De fontanel is een opening tussen de schedeldelen van baby. Soms is er een bultje op de fontanel voelbaar. Kan dit kwaad? Er kan sprake zijn van een vochtophoping of infectie. Een bolle fontanel kan ook door een hersenvliesontsteking ontstaan. Daarnaast zijn er diverse andere oorzaken voor een bult op of naast de fontanel. Hieronder de belangrijkste oorzaken en uitleg over mogelijke behandelingen.
In het kort
- De fontanel is een opening tussen de schedeldelen
- Een bultje kan op of naast de fontanel aanwezig zijn
- Behandeling is in veel gevallen niet nodig, tenzij het om een ernstige oorzaak gaat
De fontanel
Bij pasgeboren baby’s is er een opening tussen de schedelbeenderen: de fontanel. Deze opening heeft een belangrijke functie: het zorgt er bij de bevalling voor dat de schedel door het bekken past. Wanneer baby door het nauwe bekkenkanaal gaat, schuiven de schedelbeenderen iets over elkaar heen. Dit is mogelijk dankzij de ruimte tussen deze schedelbeenderen.
Pasgeboren baby’s hebben twee fontanellen: een grote en kleine fontanel. De grote fontanel is ruitvormig en ligt boven het voorhoofd. De kleine fontanel ligt aan de achterzijde van het hoofd, bij de kruin.
De kleine fontanel groeit ongeveer 8 weken na de geboorte dicht. De grote fontanel doet hier iets langer over, en is op de leeftijd tussen 6 en 18 maanden dichtgegroeid.
Bultje op fontanel: oorzaken
Er kunnen een of meer bultjes op de fontanel aanwezig zijn. Soms gaat het om een onschuldige talgklierontsteking of een puistje (baby acne). Gaat het om een grote bult of bolling, dan is er sprake van een bloeding of vochtophoping. Het is belangrijk om de oorzaak van een bultje op de fontanel te ontdekken. Zo kan bepaald worden of behandeling nodig is.
Baby acne (jeugdpuistjes)
Bij jonge baby’s kan baby acne ontstaan. Dit is een vorm van jeugdpuistjes op de wangen, kin en soms het voorhoofd. Het kan zelfs op de rug voorkomen. Zelden is het op de schedel zichtbaar. Babyacne is onschuldig en geneest vanzelf. Er is geen behandeling nodig.
Lymfeklier op of naast de fontanel
Een bultje op fontanel kan ook een gezwollen lymfeklier zijn. Dit is op of naast de fontanel aanwezig. Wanneer baby ziek of grieperig is, komen afweerstoffen in actie. Hierbij kan de lymfeklier opzwellen. Het opzetten van de lymfeklieren is een teken dat het immuunsysteem hard aan het werk is. Vaak als gevolg van een virus of bacterie.
Symptomen bij een opgezette lymfeklier zijn vaak vermoeidheid, hangerig, weinig eetlust en koorts. Zijn meerdere lymfeklieren vergroot, heeft baby hoge koorts of andere klachten, dan is het verstandig om een arts te bezoeken.
Bewegende fontanel
Onder de fontanel lopen bloedvaten. Op het ritme van de hartslag beweegt de fontanel. Dit is vooral bij daglicht goed zichtbaar. Hierdoor lijkt het alsof er continu een bultje op de fontanel verschijnt en weer verdwijnt. Wanneer de fontanel is dichtgegroeid, is het ritmisch bewegen ook niet meer aanwezig.
Ingezakte of gedeukte fontanel door uitdroging
Een ingezakte fontanel is niet direct reden tot paniek, het komt vaker voor. Soms is uitdroging de veroorzaker. Vaak is dit het gevolg van diarree of wanneer de baby niet voldoende drinkt. Bij uitdroging is het belangrijk dat baby voldoende moedermelk of kunstmatige voeding drinkt. Is het kind erg ziek, dan is het verstandig om langs de huisarts of kinderarts te gaan. Deze kan bekijken of behandeling nodig is.
Wordt de fontanel met de vinger ingedrukt, dan veert de huid vanzelf terug. Dit is een volkomen normaal verschijnsel. Het is echter aan te raden om dit niet continu te doen. De ruimte tussen de schedelbeenderen is kwetsbaar, daarom is het belangrijk om voorzichtig met het babyhoofdje om te gaan.
Best verkocht in babyvoeding:
- Nutrilon Standaard 2 Zuigelingenvoeding
- Olvarit Variatiemenu Maaltijd – 12 maanden
- Olvarit Variatiemenu Fruit – 8 maanden
Bolle fontanel: hersenvliesontsteking
In veel gevallen kan een bolle fontanel geen kwaad: het ontstaat wanneer baby perst of huilt. Een fontanel die continu bol staat kan duiden op vochtophoping. Vaak ontstaat dit door een interne bloeding of een infectie. Een ernstige oorzaak is een hersenvliesontsteking.
Bij een hersenvliesontsteking is het vlies rond de hersenen ontstoken. Dit ontstaat door een bacteriële infectie. Deze bacteriën zitten vaak in de neus en keel, en kunnen via het bloed de hersenvliezen bereiken. Soms ontstaat hersenvliesontsteking als gevolg van besmetting met een herpesvirus.
Symptomen van hersenvliesontsteking zijn:
- Weinig eetlust
- Veel huilen
- Bleke huid
- Paarsrode vlekjes op de huid
- Sufheid
- Hoge koorts
Bij baby’s en kinderen met hoge koorts (boven 39 graden), vlekjes op de huid en een stijve nek is het belangrijk om direct een arts te waarschuwen. Voor baby’s jonger dan 3 maanden geldt: direct bellen, ook wanneer de baby alleen koorts zonder andere klachten heeft.
Naar de beste koortsthermometers
Behandeling van hersenvliesontsteking bestaat uit een ziekenhuisopname, waarbij het kind goed in de gaten gehouden wordt. Het krijgt antibiotica of een medicijn tegen virussen toegediend.
Andere oorzaken bultje op fontanel
Een klein bultje op de fontanel is in veel gevallen volkomen onschuldig. Het kan bijvoorbeeld om een fibroom (wildvlees) gaan, hoewel dit bij jonge baby’s zeer weinig voorkomt. Andere oorzaken van een bultje zijn een dermatofibroom, gerstekorrel, koortsblaasjes of een vetknobbel. Een lipoom of vetknobbel groeit onder de huid en is pijnloos. Het bestaat uit een klontje vetcellen en voelt zacht en elastisch aan.
Behandeling van een bultje op de fontanel is in veel gevallen niet nodig. Toch is het belangrijk om hier een arts naar te laten kijken. Eventueel kan dit tijdens een bezoek aan het consultatiebureau. Bij twijfel zal het consultatiebureau doorverwijzen naar een specialist.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique