Hart- en vaatziekten zijn, naast kanker, doodsoorzaak nummer 1. Maar wist je dat een hartafwijking ook aangeboren kan zijn? Van alle baby’s die geboren worden heeft ruim 1 procent een aangeboren hartafwijking. Soms is dit erfelijk, soms gaat het om een ontwikkelingsstoornis. Bijvoorbeeld als gevolg van een infectie of medicijngebruik van de moeder. In 90% van de gevallen is een aangeboren hartafwijking bij de baby goed te behandelen. Lees meer over de oorzaken en behandeling.
Wat is een aangeboren afwijking?
Aangeboren afwijkingen noem je ook wel congenitale afwijkingen. Dit is een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die bij de geboorte al aanwezig zijn. Een aangeboren hartafwijking is hier een voorbeeld van. Het gaat dan om een afwijking aan het hart die niet later is ontstaan. De baby is er dus al mee geboren. Tijdens de zwangerschap was het soms al duidelijk dat de baby een hartafwijking had.
Je kunt onderscheid maken tussen erfelijk aangeboren afwijkingen en ontwikkelingsstoornissen. Bij de erfelijk aangeboren afwijking gaat het om een hartafwijking die erfelijk bepaald is, dit wil zeggen dat een of beide ouders een defect gen heeft en dit heeft doorgegeven. Nog vaker komen de ontwikkelingsstoornissen voor. Hierbij gaat het om een hartafwijking die ontstaan is tijdens de zwangerschap.
Oorzaken aangeboren hartafwijking (baby)
Zoals gezegd kan erfelijkheid een rol spelen. Ook kan er tijdens de zwangerschap iets misgaan. Hierbij is de aanleg van het hart verstoord. Dit kan grote gevolgen hebben maar kan ook een minimale afwijking geven. Waarom er iets misgaat tijdens de zwangerschap is niet altijd even duidelijk.
Kinderen met het syndroom van Down hebben vaker een hartafwijking. Dit is dan een ziektebeeld dat hierbij hoort. Het syndroom van down ontstaat vaker bij de wat oudere zwangere vrouw.
Gebruik van medicijnen kan ook zorgen voor een hartafwijking bij de baby. Daarom moet je voorzichtig omgaan met medicijngebruik. Ook een infectie die je tijdens de zwangerschap oploopt kan soms ernstige gevolgen hebben. Maar ook een stofwisselingsziekte bij het kind kan voor een hartafwijking zorgen.
Hoe vaak komt het voor?
Gelukkig komt een aangeboren hartafwijking niet heel veel voor. Van alle kinderen die geboren worden heeft 1 procent een aangeboren hartafwijking. Van deze kleine groep hartpatiëntjes sterft 5 procent tussen het tweede levensjaar en de volwassen leeftijd.
Kinderen die met een zeer ernstige hartafwijking geboren worden zullen het vaak niet redden en sterven vlak na de geboorte. Dit is iets wat heel weinig voorkomt. De meeste kinderen zijn goed te behandelen.
Symptomen en klachten aangeboren hartafwijking
Een hartafwijking zou klachten moet veroorzaken. Toch is niet altijd duidelijk dat het om een hartafwijking gaat. De meeste afwijkingen worden bij de ongeboren baby gevonden wanneer de 20-weken echo plaatsvindt. Deze echo is bedoeld om het kind medisch goed te controleren, voor zover dit mogelijk is.
Helaas, soms wordt een hartafwijking niet gevonden terwijl deze wel aanwezig is. En zelfs na de bevalling blijft dit wel eens lange tijd onbekend, omdat er dan geen klachten zijn. Er zijn verschillende vormen van een aangeboren hartafwijking. Hieronder vind je die vormen inclusief bijbehorende klachten.
Ventrikelseptumdefect
Hoe herken je een aangeboren hartafwijking bij de baby? De meeste kinderen met een aangeboren hartafwijking krijgen te maken met ventrikelseptumdefect. Dit betreft bijna eenderde van deze kinderen. Er is een gaatje in het tussenschot van de hartkamers aanwezig. Hierdoor kan naar bloed vanuit de linkerkamer naar de rechterkamer stromen, iets dat normaal gesproken niet de bedoeling is. Een gedeelte van het bloed moet dus opnieuw een ronde maken. Het hart en de longen worden hiermee extra belast.
Deze symptomen horen bij een aangeboren hartafwijking met ventrikelseptumdefect:
- Achterblijvende groei
- Moeilijk drinken
- Kortademig
- Op latere leeftijd hartfalen
Atriumseptumdefect
Ruim 10 procent van de kinderen met een aangeboren hartafwijking krijgt te maken met atriumseptumdefect. Hierbij gaat het om een gaatje in het tussenschot van de hartboezems. Er stroomt daardoor bloed van de linker-naar de rechterboezem.
Klachten kunnen lang uitblijven maar bestaan uit vermoeidheid, kortademigheid en steeds minder goed kunnen inspannen. De rechter hartboezem wordt groter doordat deze harder moet werken. Op de lange duur ontstaan er hartritmestoornissen en hartfalen.
Pulmonalisstenose
Nog minder vaak komt een pulmonalisstenose voor. Hierbij gaat het om een vernauwing van de klep die zich tussen de longslagader en de rechter hartkamer bevindt. Vermoeidheid en kortademigheid zijn veel voorkomende klachten. Daarnaast kan het kind blauw kleuren.
Open Ductus Botalli
Wanneer de verbinding tussen de aorta en de longslagader open is, spreken we van een Open Ductus Botalli. Er stroomt hierdoor bloed terug naar de longslagader. Het hart moet daardoor extra hard pompen en wordt overbelast. Op latere leeftijd kan dit hartfalen veroorzaken.
Overige aangeboren hartafwijkingen
Er komen nog meer aangeboren hartafwijkingen voor. Het zijn er te veel om op te noemen, hierboven zijn de meest voorkomende beschreven. Bij de meeste hartafwijkingen zullen er klachten als vermoeidheid, slecht drinken van de baby en kortademigheid ontstaan. Wanneer een aangeboren hartafwijking niet behandeld wordt, kan dit soms ernstige gevolgen hebben.
Behandeling
In 90 procent van alle gevallen is het kind goed te behandelen en leeft verder klachtenvrij. In 10 procent van de gevallen blijft het kind met een beperking leven. Helaas sterft 5 procent van de kinderen met deze aangeboren afwijking vroegtijdig. Ook sterven er een aantal kinderen al direct na de geboorte. Gemiddeld zal 85 procent van alle kinderen met een aangeboren hartafwijking de volwassen leeftijd bereiken. Het is daarom belangrijk om de afwijking al vroeg op te sporen en de behandeling ook snel uit te voeren. Dit voorkomt dat het hart onnodig extra belast wordt.
Soms zijn alleen medicijnen voldoende. Zo lukt het vaak om bij kinderen met Open Ductus Botalli de verbinding te sluiten gedurende de eerste 10 dagen na de geboorte. Ook bij een verstoorde geleidingsprikkel zijn medicijnen soms voldoende. In andere gevallen is afwachten ook een optie, om te bekijken of de afwijking zichzelf herstelt.
Gaat het om een ernstige aangeboren hartafwijking, dan is een operatie noodzakelijk. Soms pas enige tijd na de geboorte, soms al direct. In uitzonderlijke gevallen wordt een hartoperatie bij een ongeboren baby uitgevoerd.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique