Het aambeeld is één van de drie gehoorbeentjes en maakt onderdeel uit van het gehoororgaan. Het staat in verbinding met de hamer en stijgbeugel, de twee andere gehoorbeentjes. Bij een defect van het aambeeld ontstaat er slechthorendheid of zelfs doofheid.
In het kort
- Het aambeeld wordt ook wel incus genoemd
- Zonder aambeeld kan het gehoororgaan niet functioneren
- Dit botje geeft geluidstrillingen aan de stijgbeugel door
De werking van de gehoorbeentjes (het oor)
Het gehoororgaan (oor) is een complex orgaan waarbij zich achter het trommelvlies drie gehoorbeentjes bevinden. Opvallend is dat gehoorbeentjes in het middenoor alleen bij zoogdieren voorkomt. Het wordt dus niet bij reptielen, amfibieën, vogels of vissen gezien.
Geluiden bestaan uit trillingen (luchtleidingen). Deze geluidstrillingen komen via de gehoorgang bij het trommelvlies terecht. Het trommelvlies gaat meetrillen en geeft dit door aan de gehoorbeentjes. De hamer zit aan het trommelvlies vast en is het eerste botje dat de trillingen opvangt. Vervolgens wordt dit via het aambeeld aan de stijgbeugel doorgegeven.
De stijgbeugel heeft als functie om de geluidstrilling aan het slakkenhuis (binnenoor) door te geven. In het slakkenhuis worden de signalen via de gehoorzenuw naar de hersenen overgebracht. Hier worden de signalen omgezet tot geluiden. Dit gaat allemaal razendsnel, waardoor we geluid tegelijkertijd waarnemen als dat het ontstaat.
Beschadiging van het aambeeld (incus)
Bij een onderbreking van de gehoorbeenketen (gehoorbeentjes), treedt er geleidingsverlies op. Hierbij kan de patiënt minder goed horen. Vaak ontstaat dit na een acute of chronische ontsteking van het middenoor. Wanneer dit te lang duurt, treedt er schade aan het trommelvlies of de gehoorbeenketen op.
Door een chronische ontsteking kunnen de gehoorbeentjes deels worden weggevreten. Hierdoor zijn de drie gehoorbeentjes niet meer goed met elkaar verbonden. Valt een gedeelte van het aambeeld weg, dan verbindt deze de hamer en stijgbeugel niet meer met elkaar. Vaak is het ‘t aambeeld of de stijgbeugel die als eerste wordt aangetast. Het oor werkt niet meer goed.
Herkennen van een (chronische) middenoorontsteking in oor
Een middenoorontsteking ontstaat vaak na een verkoudheid. We onderscheiden een acute of chronische middenoorontsteking. Veroorzaker is een virus dat via het neusgedeelte in de buis van Eustachius in het middenoor terecht komt. De symptomen van een middenoorontsteking zijn:
- Oorpijn
- Drukkend gevoel in het oor
- Duizeligheid
- Hoofdpijn
- Gehoorverlies
- Oorsuizen
Soms ontstaat er een gaatje of scheur in het trommelvlies. Hierdoor loopt vocht naar buiten: een loopoor. Naast bovenstaande symptomen kan er ook sprake zijn van een zwak gevoel en koorts. Sommige patiënten merken alleen een gehoorverlies en drukkend gevoel in het oor, zonder dat er sprake is van pijn of koorts. Hierdoor kan een middenoorontsteking lang aan blijven houden. Het gevolg is een aantasting van het aambeeld of andere gehoorbeentjes.
Bij pijn helpt paracetamol of een NSAID (ibuprofen).
Diagnose: het onderzoek
Een middenoorontsteking is vaak zichtbaar met een autoscoop. Dit is een oorspiegel met vergrootglas en lampje. De kno-arts ziet een ingetrokken trommelvlies en roodheid. Dit duidt vaak op een middenoorontsteking en vocht achter het trommelvlies.
Soms is een gehoortest nodig. Hierbij wordt bekeken of er sprake is van gehoorverlies (geleidingsverlies). Bij slecht functionerende gehoorbeentjes kan het verlies al snel oplopen tot 25 decibel of meer. Dit is een aanzienlijk gehoorverlies waarvoor behandeling nodig is.
Behandeling middenoorontsteking
Bij een lichte middenoorontsteking schrijft de arts vaak een neusspray voor. Dit moet het slijm oplossen en de slijmvliezen minder irriteren. In veel gevallen helpt dit, maar het kan ook om een allergie gaan. In dit geval schrijft de arts een medicijn voor dat de klachten van een allergie moet verminderen. Ook deze medicatie wordt middels een neusspray ingebracht. Als noodoplossing is er het eenvoudig hoorapparaat, dat tussen de €50 en €60 kost.
Antibiotica werkt vaak niet omdat een virus de veroorzaker is. Bij een smalle buis van Eustachius kan er vaker een middenoorontsteking optreden. Soms helpt het plaatsen van buisjes. Hierbij wordt er een gaatje in het trommelvlies gemaakt dat opengehouden wordt middels een klein buisje. Dit buisje groeit er na een half jaar tot 1 jaar vanzelf uit.
Voordeel van een buisje is dat het trommelvlies gedurende minimaal een half jaar openstaat. Hierdoor kan vocht weglopen en wordt het middenoor beter belucht. Vaak is dit een oplossing voor het onderliggend probleem.
Schade aan het aambeeld of gehoorbeentjes herstellen
Helaas kan ook het aambeeld of de andere gehoorbeentjes zijn aangetast. Middels een operatieve ingreep zal de arts dit zo goed mogelijk proberen te herstellen. Er wordt bekeken of het mogelijk is om een nieuwe verbinding tussen de gehoorbeentjes te maken. Bij een verdwenen aambeeld bestaat dit uit een verbinding tussen stijgbeugelkopje en hamersteel. Hierbij wordt gebruik gemaakt van kunstmaterialen. Ook is het mogelijk om eigen botweefsel van de patiënt in te zetten.
Met de moderne technieken is bovenstaande operatie vaak succesvol. Een en ander hangt ook af van de ernst van de beschadiging.
Gehoorapparaat: beter horen
Niet altijd werkt het plaatsen van een buisje of een operatieve ingreep. Het gehoorverlies blijft dan aanwezig. Met een hoorapparaat kan dit gehoorverlies opgeheven worden. Hierbij vangt het hoorapparaat de geluiden op en brengt deze versterkt naar het middenoor over. Het is dus geen herstellende behandeling, maar ter ondersteuning van het gehoororgaan.
Hoorapparaten zijn online te bestellen, waarna de audicien het toestel controleert en aanpast. Bij bestelling van het hoorapparaat ontvangt de patiënt informatie waar deze terecht kan voor aanpassing van het toestel, maar dit kan ook bij de eigen audicien plaatsvinden.
Een hoorapparaat wordt in veel gevallen door de zorgverzekeraar vergoed. Bij de meeste zorgverzekeringen is er iedere vijf jaar recht op een nieuw gehoorapparaat.
Blijgezond.nl is een initiatief van gezondheidsdeskundige Dominique